زهرا چیذری
حدود 80 درصد از كاربران تلگرام ايراني هستند و ظاهراً بخشي از آن  20 درصد باقيمانده نيز ايراني‌هاي مقيم ساير كشورهايند! اين آمار و ارقام اثبات‌كننده آن است كه يك جورهايي تلگرام اساساً براي كاربران ايراني راه‌اندازي شده است. پيش از اين نيز عبدالصمد خرم‌آبادي، معاون دادستان از شناسايي 8 هزار كانال تلگرامي مجرمانه كه عليه امنيت كشور و نظام جمهوري اسلامي ايران و عليه مقدسات و هويت ملي، ديني و فرهنگي مردم مشغول فعاليت هستند، خبر داده بود. ماجراي عمليات تروريستي مجلس شوراي اسلامي و همچنين عمليات انتحاري حرم امام در خرداد‌ماه امسال نيز از سوي داعش با بهره‌گيري از بستر تلگرام اجرايي شد. همه اينها موجب شده تا دادستاني رسماً وارد ماجرا شود و عليه مدير تلگرام اعلام جرم كند؛ اقدامي كه واكنش‌هاي توييتري پاول دورف، مدير تلگرام را در پي داشته است. وي توضيح داده است: «روزانه بيش از هزار كانال، بات و چت مرتبط با محتواي تروريستي و مستهجن را در ايران مسدود مي‌كنيم.»
رها شدن فضاي مجازي به حال خود  تبعات جبران‌ناپذيري را در پي داشته و دارد. واگذار كردن 60 درصد ترافيك پهناي باند اينترنت كشور به تلگرام و عضويت 82 درصدي مردم كشورمان در اين شبكه پيام‌رسان و بهره‌گيري بسياري از شركت‌ها، رسانه‌ها، برند‌ها، برنامه‌هاي تلويزيون و حتي سازمان‌ها از اين پيام‌رسان براي اطلاع‌رساني حكايت از وادادگي  در برابر يك شبكه اجتماعي پيام‌رسان دارد، به‌گونه‌اي‌كه پاول دورف، مدير‌تلگرام به عنوان مسئول يك شركت خصوصي ‌چند‌‌بار از سوي وزير سابق ارتباطات به ميز مذاكره دعوت شد و در نهايت خواسته‌هاي ايران براي انتقال سرورهاي تلگرام اجرايي نشد! حالا واقعيت‌هاي جدي‌تري در حوزه اين شبكه پيام‌رسان آشكار شده است، به‌گونه‌اي كه اثبات مي‌كند تلگرام تنها يك شبكه براي تبادل پيام نيست. 
 
فراتر از يك شبكه پيام‌رسان
تلگرام رسانه‌اي براي مهندسي فكري و فرهنگي اعضاي جامعه شده است؛ ‌درست همان اتفاقي كه در بستر تلگرام در چند انتخابات اخير شاهد بوديم، اما اين پايان ماجرا نبود. حتي شناسايي 8هزار كانال با محتواي مجرمانه عليه امنيت كشور و نظام جمهوري اسلامي ايران و عليه مقدسات و هويت ملي، ديني و فرهنگي هم انتهاي سناريوي طراحي شده تلگرام براي مردم ايران نبود.  ماجراي عمليات تروريستي مجلس و حرم امام اثبات كرد در تلگرام براي كشورمان خواب‌هاي بدي ديده‌اند؛ ‌خواب‌هايي فراتر از محتواهاي مستهجن و ضد نظام. 
پخش آنلاين فيلم عمليات تروريستي مجلس شوراي اسلامي از طريق تلگرام از سوي داعش ابعاد تازه‌تري از اهداف پشت پرده اين شبكه پيام‌رسان را آشكار كرد. 
معاون قضايي دادستان كل با تأكيد بر اينكه تمام هماهنگي‌هاي داعش براي حمله به مجلس از طريق تلگرام بود، در‌اين‌باره گفته بود: براي هيچ ايراني قابل‌قبول نيست كه داعش فيلم عمليات تروريستي خود را در مجلس شوراي اسلامي حين عمليات به‌صورت آنلاين از طريق تلگرام براي همه‌دنيا پخش كند و كسي نتواند از نظر فني جلوي اين اقدام را بگيرد، همچنين براي هيچ ايراني قابل‌قبول نيست كه تيم‌هاي تروريستي داعش تمام هماهنگي‌هاي خود براي انجام عمليات تروريستي در مجلس شوراي اسلامي را از طريق تلگرام انجام دهند و نهادهاي امنيتي كشور به‌لحاظ غيرقابل كنترل بودن تلگرام قبل از عمليات هيچ اطلاعي از اين موضوع نداشته باشند. 
 
اعلام جرم ايران و روسيه عليه تلگرام
با تمام اينها فعاليت‌هاي تلگرام همچون گذشته و با همان آزادي‌هاي قبلي در كشور ادامه دارد. 
شايد بر همين اساس است كه چند روز پيش دادستان تهران اعلام كرد كه عليه مديريت شبكه پيام‌رسان تلگرام اعلام جرم شده و اين پرونده جهت بررسي به ناحيه امور بين‌الملل دادسراي تهران ارجاع شده است. 
جعفري دولت‌آبادي معتقد است كه تبعيت تلگرام از قوانين غربي، مانع از رسيدگي به اين جرم نخواهد بود. وي اتهامات وارده به تلگرام را اينگونه توضيح داده است: «به موجب اين اعلام جرم، شبكه تلگرام علاوه بر ارائه خدمات به گروه‌هاي تروريستي از جمله گروه داعش، به بستر مناسبي براي فعاليت ساير گروه‌هاي مجرمانه سازمان يافته تبديل شده و ارتكاب جرائم هرزه‌نگاري كودكان، قاچاق انسان و مواد‌مخدر را ترويج كرده است.»
پس از اعلام جرم دادستاني تهران عليه پاول دوروف، بنيانگذار تلگرام، سازمان امنيت فدرال روسيه نيز براي استفاده تروريست‌ها از سامانه تلگرام هنگام برنامه‌ريزي و انجام عمليات انتحاري سن‌پترزبورگ كه 14 فروردين ماه سال‌جاري در قطار مترو رخ داد و جان 14 نفر را گرفت، از دوروف بازخواست كرد. سازمان امنيت فدرال روسيه در مورد پنهانكاري در شبكه تلگرام و ارائه نكردن اطلاعات در مورد كاربران به بنيانگذار و مالك اين پيام‌رسان تذكر داده است. روسيه تلگرام را به نقض قانون جديد مطبوعات روسيه معروف به «بسته يارووايا» متهم كرده است. 
ظاهراً قانون يارووايا كه سال گذشته مصوب شده، ارائه‌دهندگان خدمات مخابراتي را ملزم مي‌كند تا شش ماه تمام داده‌هاي كاربران از جمله صوت، ديتا، تصاوير و پيامك‌ها را ذخيره كنند. 
 
پاول دورف: ‌نمي توانم به ايران سفر كنم 
انتشار خبر اعلام جرم دادستان كشورمان عليه پاول دورف واكنش وي را در پي داشت. وي در نخستين توييت نوشت: «از شنيدن اين موضوع حيرت‌زده شدم. ما به شكل مستمر در حال مسدود كردن محتواي تروريستي و مستهجن در ايران هستيم. فكر مي‌كنم دلايل اصلي چيزهاي ديگري هستند.‌» توييت بعدي وي نيز بعد از مدت كوتاهي از انتشار پيام منتشر شد: «دوباره با تيم مديران چك كردم، آنها روزانه بيش از هزار كانال، بات و چت مرتبط با محتواي تروريستي و مستهجن را در ايران مسدود مي‌كنند.»
پاول دورف به انتشار اين دو پيام فوق بسنده نكرد و در كانال تلگرامي خود نيز اين توضيحات را نوشت: «امروز، ايران به ليست كشورهايي اضافه شد كه ديگر نمي‌توانم به آنجا سفر كنم، زيرا دادستان تهران عليه من اعلام جرم كرده است. بيش از 40 ميليون ايراني از تلگرام استفاده مي‌كنند و ما هرگز يك كانال سياسي خاص را مسدود نكرده‌ايم و تاكنون حتي يك بايت اطلاعات نه به دولت ايران و نه به هيچ دولت ديگري نداده‌ايم. روسيه كه 10 ميليون كاربر در تلگرام دارد با توجه به اتهامات وارده به مدير تلگرام، به ايران خواهد پيوست و عليه او اعلام جرم خواهد كرد. روسيه به دليل اينكه ظاهراً ما از قانون يارووايا تبعيت نكرديم و كليدهاي رمزگذاري تلگرام را به آنها نداديم، ناراضي است.»
 
اگر مسئولان كمي همت كنند
قرار داشتن شاهرگ‌هاي ارتباطي كشورمان در اختيار يك شركت و خط و نشان كشيدن و تعيين تكليف مدير اين شركت براي عالي‌ترين دستگاه‌هاي ايران حكايت از انفعالي جدي در حوزه فضاي مجازي دارد؛ ‌موضوعي كه سبب شده تا تلگرام به چالشي جدي براي كشور تبديل شود. بديهي است يك شبكه داخلي مي‌تواند به سادگي جايگزين تلگرام شود اگر مسئولان كمي همت كنند. 
منبع: روزنامه جوان