به گزارش صبح رزن ،خبرگزاری شبستان-همدان: وجود سدهای آبی در کنار شهرها، همیشه و مخصوصا در فصل گرما، یکی از مهم ترین جاذبه های طبیعی در اطراف شهرها هستند. این سدها، معمولا به دلیل آن که در بستر دره های مختلف تشکیل شده اند، طبیعت بکری در اطراف شان دارند و مقاصدی زیبا برای سفرهای یک روزه شهروندان می سازند.

سَد یا به فارسی «بَند» مانعی است که در جلوی جریان آب و برای مهار کردن آن ساخته می‌شود. سد دیواری محکم است که به منظور مهار کردن یا تغییر مسیر آب در عرض دره یا میان دو کوه و در مسیر رود ایجاد می‌کنند.

در پشت سد، دریاچه‌ای درست می‌شود که آبش را اندوخته می‌کنند تا در موقع نیاز از آن استفاده کنند. سدها در نگهداری و استفاده از منابع آب و زمین به انسان یاری می‌رسانند. سدی که در جای مناسب ساخته می‌شود، می‌تواند جلوی بسیاری از سیل‌ها و طغیان‌های آبی را بگیرد.

در دریاچه‌های پشت سدها، آب آشامیدنی مورد نیاز مردم و چارپایان اندوخته می‌شود. با ساختن هر سد، بسیاری از زمین‌های خشک به زیر کشت می‌روند. جاری شدن آب از سدها، ماشین‌هایی به نام توربین را به حرکت درمی‌آورد و اینها نیز به نوبهٔ خود، مولّدهای برق را به چرخش درمی‌آورند و نیروی برق پدیدمی‌آورند.

افزودن ارتفاع آب به‌وسیله ایجاد سد، می‌تواند فقط به منظور مهار یا تغییر مسیر آب رودخانه باشد یا به یک یا چند منظور مانند ذخیره کردن آب در پشت سد برای کشاورزی، آبیاری و آبرسانی، مصرف صنعتی، آبزی‌پروری، آب راه گستری یا تولید انرژی برقابی هدف اصلی در ایجاد سد بوده باشد.

از آنجا که آب جمع شده در پشت یک سد، می‌تواند نیروی بسیار عظیمی به سد وارد کند، در طراحی سدها، اصلی‌ترین مسئله استاتیکی (ایستایی)، غلبه بر این نیرو و رسیدن به شرایط پایداری است که با تخلیه یا آبگیری سد، پیوسته برقرار باشد.

کم و بیش، تمام سدها یک سرریز دارند. سرریز، راه یا تونل شیبداری است که برای خارج شدن تدریجی آب از دریاچه در نظر گرفته می‌شود. از سرریزها برای ثابت نگهداشتن سطح آب دریاچه پشت سد و پیشگیری از سرریز شدن آب از لبه بالایی سد استفاده می‌شود.

***تفریح یک روز تعطیلی در سد اکباتان

یکی از این سدها، سد «اکباتان» یا «یلفان» است که پیش تر به نام سد «شهناز» شناخته می شد و در جنوب شرقی شهر همدان قرار دارد.

این سد حدود ۶۰ هکتار وسعت و حدود نیم قرن عمر دارد و تاریخ ساختش به اوایل دهه ۴۰ خورشیدی باز می گردد؛ از آن زمان تاکنون، این سد به تفرجگاهی برای همدانی ها تبدیل شده است. در سال های اخیر حدودا ۱۵ هکتار از زمین های اطراف سد درختکاری شده و این سد خنک را پرطرفدارتر هم کرده است. اگر ساکن شهر همدان هستید یا تعطیلات را در غرب کشور می گذرانید، برای یک بعدازظهر این سد را برای بازی و تفریح می توانید انتخاب کنید.

***سد آبشینه بهترین زیستگاه برای پرندگان

تالاب آبشینه یا دریاچه سد آبشینه در 15 کیلومتری شرق شهر همدان قرار دارد. این تالاب در واقع دریاچه پشت سد آبشینه است که بر روی روخانه آبشینه نصب شده است و بدین جهت تالاب سد آبشینه نیز نامیده می شود. سد آبشینه خاکی و دارای هسته رسی است. آبشینه دارای باغات و جنگل های فراوانی است و در ارتفاع 1900 متری قرار گرفته است. مساحت تالاب آبشینه 85 هکتار است.

مراقبت ویژه زیست محیطی و آبزی بودن این پرندگان، تالاب آبشینه را به بهترین زیستگاه برای برخی پرندگان و جانداران تبدیل کرده است.

***مراقب غرق شدن در سد سرابی باشید

سد سرابی تویسرکان یکی از سدهای ایران هست که در ۱۰ کیلومتری شرق شهر تویسرکان قرار دارد.

سد سرابی تویسرکان از نوع سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی است که طول تاج آن 287 متر و ارتفاع آن 77 متر است.آب قابل تنظیم سالانه پشت سد 11.5 میلیون مترمکعب و گنجایش کل مخزن 9.2 میلیون مترمکعب است. این سد از سال 82 آغاز شده است.

سد سرابی تویسرکان سالانه 11 میلیون و 500 هزار مترمکعب آب را تنظیم می‌کند که از این میزان هفت میلیون مترمکعب برای مصرف آب شرب شهرهای سرابی، تویسرکان و سرکان تا افق 1415 و جمعیتی افزون‌بر 100هزار نفر تخصیص داده خواهد شد.

از حجم آب ذخیره‌شده در این سد، دو میلیون و 300 هزار مترمکعب برای آبیاری باغ‌های پایین‌دست سد، 600 هزار مترمکعب برای بهبود زمین‌های پایین‌دست و دو میلیون و 200 هزار مترمکعب هم سهم محیط زیست است.

اما آنچه باید همشهریان و گردشگران به آن توجه داشته باشند، دوری از نزدیک شدن به مکانی که آب در آن محل قرار دارد دوری کنند، چرا که خطر غرق شدن در  سد با توجه به ارتفاع 77 متری آن بالاست و ضروری است مسئولان امر در این باره تدابیری برای اعلام هشدارهای لازم بیاندیشند.

***یک روز به یاد ماندنی مردم شهرستان رزن در سد شنجور

سد شنجور یکی از سدهای ایران است و در ۱۰ کیلومتری شرق شهر قروه درجزین و ۴۰۰ متری روستا شنجور قرار دارد.

سد شنجور رزن با حجم قابل تنظیم پنج و نیم میلیون مترمکعب و حجم مخزن پنج و دو دهم میلیون مترمکعب به منظور تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی احداث شده است.

این سد از نوع هسته رسی است و ارتفاع از کف زمین 29 متر و طول تاج 664 متر است و 3 میلیون مترمکعب از آب آن در شرب و صنعت و 2 میلیون مترمکعب در کشاورزی مصرف خواهد شد. ساخت این سد در سال 87 آغاز و برای آن بیش از50 میلیارد تومان هزینه شد.

*** سد شیرین سو پذیرای گردشگران داخلی و خارجی می باشد

این روزها توجهات بسیاری نسبت به منطقه شیرین سو جلب شده چرا که برخی از افت سطح آب این سد که به اشتباه آن را تالاب می دانند، نگران شده اند.

سد شیرین سو با ظرفیت یک میلیون و 200 هزار مترمکعب در سال 82 با اعتبارات دولتی به عنوان یک پروژه عمرانی توسط شرکت آب منطقه ای همدان اجرایی شد ولی به علت شرایط منطقه به زیستگاه برخی پرندگان تبدیل شد.

این روزها مساله آب فروشی در این سد توسط شرکت آب منطقه ای سبب نگرانی فعالان مدنی، مردم منطقه و دوستداران محیط زیست شده است.

این منطقه در صورت تأمین و ایجاد زیرساخت‌ها می‌تواند پذیرای گردشگران داخلی و خارجی باشد اما باید با مساله بحران آب در همدان واقع بینانه برخورد کرد.

اینکه برخی این سد را تالاب می دانند خود جای بسی سوال دارد، ولی ذخیره آب این سد به عنوان یک منبع تأمین آب شرب منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

***سد کلان ملایر؛ یکی از بزرگترین سدهای غرب کشور

سد کلان ملایر یکی از بزرگترین سدهای غرب کشور در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی ملایر قرار دارد. و احداث آن در سال ۱۳۸۲ و در دوره ششم مجلس شورای اسلامی آغاز شده است.کاربری اصلی این سد تأمین آب آشامیدنی شهر ملایر و تأمین آب کشاورزی اراضی روستاهای ملایر است. کاربری شاخص دیگر این سد هم به عنوان یکی از جاذبه‌های تفریحی و اقامتی منطقه است.

*** تجریه لذت هوای متبوع در سدگرین نهاوند

سد گرین نهاوند یکی از سدهای ایران است و در ۱۹ کیلومتری جنوب شهر نهاوند قرار دارد. سد گرین نهاوند یکی از پروژه‌های مهم این وزارتخانه است که آب شرب مورد نیاز مردم نهاوند را در افق بلندمدت تامین می کند و همچنین نیازهای بخش صنعت نیز از این محل به شکل مطمئن و پایداری تامین خواهد شد. این شد به منظور اطمینان از عدم فرار آب از مخزن کارستی این سد و همچنین تعیین جهت جریان آب زیرزمینی در منطقه عملیات ردیابی در حوضه احداث سد انجام شده است.

***خرمرود سدی در حال احداث با ارمغان رونق تولید محصولات کشاورزی

سد خرمرود در منطقه ای به نام خرمرود در تویسرکان قرار دارد که برای ساخت این سد، بیش از ۱۷۰ میلیارد تومان قرارداد بسته شده و تاکنون ۲۰ میلیارد تومان هزینه شده است. ۲۳۵ نفر عوامل با یکصد دستگاه خودرو سبک و سنگین درحال ساخت سد خرمرود هستند.

تامین آب آشامیدنی ۴۸ روستایی که کمبود آب دارند از آب این سد تامین خواهد شد و با بهره برداری از سد خرمرود علاوه بر ماندگاری جمعیت فعلی، موجب مهاجرت معکوس هم خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری شبستان از همدان: تفریح یک روز به یاد ماندنی در سدهای استان گرچه موجب فراهم شدن شادی و نشاط در بین خانواده ها می شود اما با توجه به وضعيت و ناهمواري هاي بستر مخازن سدها و همچنين ويژگي هاي خاص تاسيسات آبي مانند كانال هاي آبياري و زهكشي و حوضچه هاي تغذيه مصنوعي و استخرهاي ذخيره آب، شنا كردن در اين تاسيسات بسيار خطرناك است و احتمال غرق شدگي و پيامدهاي همچون مرگ را به دنبال دارد.

بايد بپذيريم كه سدها و آب هاي آزاد استانداردهاي لازم را براي شناكردن ندارند و بسياري از افرادي كه در اين مناطق دچار غرق زدگي مي شوند، اصول و فنون شنا را نمي دانند.

 گزارش:سمیرا قادری