به گزارش صبح رزن،سپهرغرب، گروه کشاورزی - شکیبا کولیوند: موانع صادراتی و کمرنگ شدن حمایت از تولید محصولات کشاورزی از یک سو و شیوع ویروس کرونا از یک سو و عدم اجازه صادرات محصولاتی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، از سوی دیگر، همه و همه نشان می‌دهد که نیاز است تا با عزمی جدی در سال جهش تولید در این عرصه وارد شویم تا هم دست‌اندازهای تولید را هموار سازیم و هم صادرات محصولات کشاورزی همدان را با دستانی پُر رقم بزنیم.
سال گذشته صادرات محصولات غذایی و کشاورزی به حدود 7. 5 میلیارد دلار رسیده است که نسبت به سال 97 به لحاظ ارزشی 8 درصد کاهش داشت، اگرچه پیش‌بینی‌ها در این زمینه حداقل صادرات 7 میلیارد دلاری بود اما در این مسیر، علاوه بر اصلاح نرخ پایه کالاهای صادراتی، پیمان‌سپاری ارزی و فقدان تجهیزات کافی در ناوگان داخلی و زیرساخت سردخانه و انبار مکانیزه برای نگهداری محصولات فسادپذیر، شیوع ویروس کرونا را نیز شاهد بودیم و گویی همه چیز در زمینه صادرات، تحت‌الشعاع قرار گرفت.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، جایگزین شدن بخشی از درآمدهای نفتی با ارز حاصل از صادرات محصولات غذایی و کشاورزی نیازمند فراهم کردن شرایط و زیرساخت‌های لازم و حذف ضوابط و مقررات دست و پاگیر است.
چنان‌که در این زمینه می‌بینیم که در خردادماه سال جاری، مدیرکل دفتر هماهنگی صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی سازمان توسعه تجارت ایران، وعده داده که در سال جاری رویکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت نسبت به صادرات در راستای استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های صادرات غیرنفتی برای تحقق جهش تولید، رویکرد مثبت‌تری باشد.
محمود بازاری همچنین از آمادگی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای صدور گواهی تست کرونا برای محموله‌های صادراتی خبر داد و پیش‌بینی کرده است که تا پایان نیمه اول سال وضعیت صادرات این محصولات نسبت به ماه‌های آغاز امسال بهتر شود.
25 خردادماه نیز وزیر جهادکشاورزی مطرح کرد: بحث استاندارد برای واردات کشاورزی به لحاظ سلامت مردم، واردات نهاده‌های دامی و کشاورزی و همچنین صادرات کالاهای استاندارد و نظارت بر محصولات مختلف از دغدغه‌های وزارت جهاد کشاورزی است.
کاظم خاوازی در این راستا تصریح کرد: وزارت جهاد کشاورزی از گذشته ارتباط مستمر و مفیدی با سازمان ملی استاندارد داشته و ضوابط و معیارهای استاندارد برای تضمین سلامت محصولات کشاورزی، از دغدغه‌های وزارت جهاد کشاورزی بوده تا مردم مطمئن شوند که سلامت آن‌ها از اولویت‌های ما در دولت است.
بدین ترتیب، نقش استانداردسازی صادرات و برندسازی آن‌ها در سالی که جهش تولید نام گرفته و آغاز آن با ویروس کرونا عجین شده، پررنگ‌تر از گذشته احساس می‌شود.
در این زمینه، در بخش نخست میزگرد کشاورزی که همزمان با هفته جهادکشاورزی در دفتر تحریریه روزنامه سپهرغرب برگزار و مسائلی درباره اهمیت توجه به صنایع تبدیلی و داشته‌های استان همدان در زمینه محصولات زراعی و باغی مطرح شد؛ در بخش دوم این میزگرد، صحبت‌ها به سمت لزوم زنجیره تولید و کشاورزی قراردادی سوق پیدا کرد و از آن با عنوان راهکاری جهت رفع چالش‌های کشاورزی همدان یاد شد از سویی لزوم وجود تشکل‌های کشاورزی ویژه و حرکت بر اساس آمایش سرزمین مورد تاکید قرار گرفت.
حال در بخش سوم و البته بخش آخر این میزگرد پای صحبت‌های حسن محمدی، مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی استان همدان و ابوالقاسم سوزنچی، رئیس خانه کشاورز استان همدان نشستیم تا در این بخش از تبادل نظر و گفت‌وگوها، صحبت‌هایی درخصوص صادرات و برندسازی محصولات تولیدی کشاورزی استان همدان داشته باشیم که آن را در ادامه می‌خوانید:
      لزوم به‌روزرسانی فناوری‌ها و صادرات‌محوری محصولات کشاورزی
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی استان همدان با بیان اینکه هم اکنون در استان همدان طرح‌های نو و اثرگذار در حال اجرا و یا در دست پیگیری در بخش تخصصی است، عنوان کرد: احداث یک فقره واحد فرآوری سیب زمینی در شهرستان بهار با پیش‌بینی اشتغال 110 نفر و سرمایه‌گذاری 100 میلیارد تومان و جذب حدود 40 هزار تن سیب‌زمینی و تولید 30 هزار تن فرنچ فرایز و چیپس در سال، هم اکنون پیشرفت فیزیکی 35 درصدی دارد.
حسن محمدی در ادامه از احداث بزرگترین کشتارگاه مرغ استان در منطقه محروم چورمق رزن با پیش‌بینی کشتار 6 هزار قطعه مرغ در ساعت خبر داد و گفت: این طرح اشتغال حدود 120 نفر را به دنبال دارد که هم‌اکنون شاهد پیشرفت فیزیکی 75 درصدی در این زمینه هستیم.
وی با بیان اینکه صدور مجوز و کلنگ‌زنی کارخانه تولید قند نهاوند با سرمایه‌گذاری 5300000میلیون ریال به انجام رسیده است، تصریح کرد: توان جذب این کارخانه 500 هزار تن چغندرقند در سال است که درحال حاضر نیز پیشرفت فیزیکی 15 درصدی دارد.
محمدی در ادامه صحبت‌های خود به برنامه کاهش ضایعات محصولات کشاورزی از 25-30 درصد به کمتر از 5 درصد با ایجاد سردخانه و واحدهای صنایع تبدیلی اشاره کرد و افزود: بزرگترین کارخانه خوراک دام، طیور و آبزیان با ظرفیت 150 هزار تن در سال و سرمایه‌گذاری 500000 میلیون ریال و اشتغال مستقیم 50 نفر با پیشرفت فیزیکی 80 درصد در حال احداث است.
وی با بیان اینکه بایستی برای کاهش ضایعات بخش کشاورزی و رسیدن به اشتغال پایدار در این بخش به سمت فرآوری محصولات و البته صادرات‌محوری حرکت کنیم، به احداث 137 واحد صنایع تبدیلی و غذایی با ظرفیت 861 هزار تن و توان جذب یک میلیون و 369 هزار تن با پیشرفت فیزیکی بالای 30 درصد و پیش‌بینی اشتغال دو هزار و 322 نفر اشاره کرد.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی استان همدان ادامه داد: میزان تولید محصول سیب‌زمینی در همدان از یک سو و بارانداز بودن این استان از سویی دیگر موجب شده تا به بخش فرآوری این محصول و ایجاد سردخانه‌ها سوق پیدا کنیم
وی در ادامه افزود: در همین راستا احداث 61 واحد سردخانه با ظرفیت 205 هزار تن و با پیشرفت فیزیکی بالای 30 درصد را در دستور کار داریم که هم اکنون 36 واحد با ظرفیت 128 تن در شهرستان بهار واقع شده است.
محمدی با بیان اینکه هم اکنون تعداد 59 واحد فرآوری در استان همدان پروانه بهره‌برداری خود را از جهادکشاورزی دریافت کرده‌اند، گفت: میزان جذب محصولات کشاورزی در این واحدها بالغ بر 148 هزار و 850 تن است و اشتغالزایی 591 نفر را درپی داشته‌اند.
وی با تاکید بر اینکه باید درخلال توجه به فرآوری و صنایع تبدیلی در استان همدان به فکر به‌روزکردن فناوریی‌ها نیز بود، تصریح کرد: در برنامه‌های مدیریت صنایع تبدیلی و غذایی استان همدان نوسازی و بهسازی خطوط توسط ماشین‌آلات در 30 فقره، خرید 9 هزار باکس پالت‌های یک تُنی جهت انبار کشمش، خرید 30دستگاه سورت لیزری و بهینه‌سازی مصرف آب در30 واحد تولیدی در دستور کار قرار دارد.
محمدی با بیان اینکه تسهیلات مورد نیاز برای این برنامه‌ها بالغ بر 945 میلیارد تومان است، میزان اعتبارات مورد نیاز در این زمینه را بالغ بر 135 میلیارد تومان برشمرد.
وی در خصوص نیمه فعال شدن برخی از واحدهای لبنی در استان همدان گفت: هم اکنون شاهد رشد قارچ‌گونه واحدهای سنتی لبنی در استان همدان هستیم به نوعی‌که بیش از 500 واحد لبنی سنتی در همدان فعالیت دارد و نیاز است تا واحدهای لبنی و کارخانه‌های فعال در این زمینه، خود را به‌روز و محصولات جدید تولید کنند.
این مقام مسئول در پاسخ به انتقاد خبرنگار کشاورزی سپهرغرب مبنی بر وجود نام کشمش ملایر برکشمش‌های هندوستان و خروج گشنیز نهاوند و رازیانه رزن با گونی از مرزهای شرقی نیز گفت: چنین حمل و نقل‌هایی از سویی موجب پایین آمدن کیفیت این محصولات می‌شود از سویی کاهش ارزآوری را نیز به دنبال دارد در تلاش هستیم تا تسهیلات بلاعوض و ارزان قیمتی برای سبد‌های مناسب حمل و نقل کشمش ملایر ارائه دهیم.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی استان همدان در ادامه این موضوع تصریح کرد: در بحث فرآوری کشمش، باید خطوط استیل جایگزین خطوط آهنی شود تا شاهد زنگ‌زدگی خطوط نباشیم در این زمینه نیز تسهیلات بانکی ارائه می‌شود همچنین برای میکروب‌کشی‌ها از گوگرد استفاده می‌شود که با مناسب‌سازی حمل و نقل کشمش‌ها، میزان استفاده از گوگرد نیز کاهش خواهد یافت.
محمدی به استفاده ازدستگاه‌های سورت لیزری نیز اشاره کرد و گفت: این دستگاه‌‌ها می‌تواند محصولات را به صورت استاندارد آماده صادرات کند.
وی با تاکید بر لزوم بسته‌بندی مناسب، از آن با عنوان شخصیت یک محصول یاد کرد و گفت: در زمینه برندسازی محصولات کشاورزی همدان نیازمند ایجاد تشکل‌های قوی هستیم.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی استان همدان در بخش دیگری از صحبت‌های خود، با تاکید بر اینکه در زمینه ثبت برند نیز مشکل داریم، مطرح کرد: معمولاً واحدهای تولیدی ما در بحث ثبت برند خیلی اذیت می‌شوند و در آخر نیز آن را با ارقامی حتی تا 100 میلیون تومان در بازار آزاد خریداری می‌کنند! بدین ترتیب در این زمینه نیز نیازمند وجود شعب استانی هستیم.
      صادرات فله‌ای مانع ایجاد برندهای معتبر
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی استان همدان در پایان صحبت‌های خود، با تاکید بر این که صادرات فله ای مانع ایجاد برندهای معتبر شده است، افزود: بایستی به سمت صادرات و بسته‌بندی حرکت کنیم و این موضوع نیازمند مشارکت و تعامل است چراکه برند، فرایندی پیچیده و مهندسی محسوب می‌شود و برای اعتبار برند باید روی معرفی آنبرنامه‌ریزی نمود.
      سیب زمینی همدان، هم چنان فاقد لیبل
رئیس خانه کشاورز استان همدان نیز در این جلسه با تاکید بر اینکه در صنایع‌تبدیلی باید به جای فروش، چشم ما به بازار باشد، تصریح کرد: قوانین صادراتی در حال حاضر افتضاح است.
ابوالقاسم سوزنچی با بیان اینکه استان همدان رتبه نخست تولید سیب‌زمینی را دارد، گفت: 90 درصد سردخانه‌های استان درحال حاضر مربوط به محصول سیب‌زمینی است اما هنوز هم شاهدیم که سیب‌زمینی‌های ما بدون هیچ‌گونه لیبلی به عراق می‌رود!
وی در این راستا، ضمن ابراز تاسف مطرح کرد: متاسفانه تولیدکننده‌های ما از تاریخ‌های خاص در کشورهای مقصد محصول خود با خبر نیستند بدون حساب و کتاب صادر می‌کنند؛ از سویی سرمایه‌گذاری‌ها با وام‌های 15 درصد است و به راستی که صنایع کشاورزی با این سود نمی‌تواند کار کند!
سوزنچی ادامه داد: این وام‌ها و قوانین دست و پاگیر، پدرِ کشاورزان را در آورده است؛ نیاز است تا در جهت حمایت از تولید اقداماتی توسط دولت صورت گیرد از سویی نباید در صنایع تبدیلی تنها تکیه ما روی مواد خوراکی و غذایی باشد و از دیگر ظرفیت‌ها غافل بمانیم.
رئیس خانه کشاورز استان همدان با بیان اینکه متاسفانه صنایع تبدیلی ما یتیم است، گفت: صادرات به صنعت انگور ملایر آسیب‌زده است، 36 رقم انگور داریم اما الان می‌بینیم که در عید نوروز انگوری برای تازه خوری نداریم و همه رو به سمت انگوری رفته‌اند که مناسب صادرات است در حالی که 730 تن ظرفیت در بازار ایران در زمینه انگور وجود دارد.
سوزنچی با تاکید بر اینکه باید صنایع تبدیلی تنها زیرمجموعه جهادکشاورزی باشد، تصریح کرد: هم اکنون می‌بینیم که تمام هم و غم تولید با جهادکشاورزی است اما خرید و دیگر کارها را به سازمان صنعت، معدن و تجارت سپرده‌اند.
وی در ادامه، از نبود یک متولی ثابت در زمینه صنایع تبدیلی انتقاد کرد و گفت: بنده از مدیریت در این زمینه گلایه‌مند هستم، پای بخش خصوصی را بسته‌اند و حمایت‌های لازم انجام نمی‌شود.
      جای خالی ترویج برای ورود کشاورزان و باغداران به بحث برندسازی
رئیس خانه کشاورز استان همدان در پایان این میزگرد، در پاسخ به اینکه آیا نمی‌توان برای کشمش ملایر یک برند با نام ملایر داشت و تمام تولیدکنندگان با آن یک نام محصولات خود را صادر کنند؟ عنوان کرد: برای برند لازم است تا ترویج صورت بگیرد بدین ترتیب می‌توان از جای خالی ترویج برای ورود کشاورزان و باغداران به بحث برندسازی نام برد.
      با برندسازی مانع خروج کشمش، گشنیز و رازیانه با گونی شویم!
افزایش صادرات استان همدان درگرو ارتقای رقابت‌پذیری محصولات تولیدی در بازارهای جهانی، چه از نظر کیفی و چه از نظر قیمت تمام شده است که خود منوط به بهبود فن آوری مورد استفاده در واحدهای تولیدی به لحاظ سخت افزاری و نرم‌افزاری است بدین‌ترتیب، نیاز است بار دیگر طبق سند راهبردی و عملیاتی سه ساله استان همدان شاهد حرکت به سوی توسعه، ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی و زنجیره ارزش تولید بسته‌بندی محصولات کشاورزی با اولویت صادرات باشیم.
اما این مهم، با چه روندی محقق می‌شود؟
نکته این جا است! عدم تعامل بین کشاورز و باغدار با دستگاه‌های دولتی در این بین از کجا نشات می‌گیرد و این خلأ را چگونه باید پُر کرد؟
سودهای بانکی بالا و شاید حمایت‌هایی که کشاورز و باغدار نیاز دارد و نیست، از سویی ممکن است عامل این عدم تعامل‌ها باشد اما نکته حائز اهمیت، جای خالی ترویج است.
با ترویج می‌توان به کشاورزان و باغداران آموخت که یک بسته‌بندی مناسب می‌تواند چه تاثیراتی روی فروش محصولات داشته باشد؛ با ترویج است که می‌توان مانع از حضور بی‌نام و نشان محصولات کشاورزی همدان در کشورهای دیگر شویم بدین ترتیب، امید است تا از سویی دست‌اندازهای تولید و صادرات محصولات کشاورزی هموار شود و از سویی شاهد باشیم که ترویج کار خودش را کرده و با برندسازی مانع خروج کشمش، گشنیز و رازیانه با گونی شده‌است...، ان‌شاالله.