باشگاه وبلاگ نویسان ایرانی حرف تو وبلاگ "رهروان ولایت" نوشت:

انسان‌ها یا هادی و هدایت یافته هستند و یا گمراه و در جستجوی هدایت. بخش عظیمی از انسان‌ها به وسیله خرافات، اوهام، شبهه‌ها، فتنه‌ها، مادیات و... در وادی ضلالت گیر کرده‌اند و راه برون رفت را نمی‌دانند. چنین افرادی برای هدایت، رهایی و رستگاری به ناچار محتاج هادیان بوده و هستند. پیشوایان دینی سرچشمه‌های بی‌بدیلی برای هدایت به شمار می‌رفتند؛ ولی امروزه که عصر غیبت آخرین سرچشمه هدایت، حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) است؛ وظیفه چیست؟ وقتی گمراهی‌ها در عصر غیبت گسترش و توسعه‌دار شده، چه باید کرد؟

آخر الزمان و وظیفه علماء
درست است که پیامبر و ائمه(علیهم‌السلام) یکپارچه نور هستند و وجود آنها سراسر هدایت و نورانیت است؛ اما از آنجا که هیچکس در دنیا جاودانه نیست؛ یکی پس از دیگری این دنیا را ترک کردند و آخرین آنها نیز در پرده غیبت به سر می‌برد. به هر حال، این روزگار، راهکار هدایت، بهره‌گیری از کلام و سخن آنان است. احادیثی که به درستی نور است. همچنانکه امام هادی(علیه‌السلام) فرمودند: «کَلامُکُم نُورٌ[۱] کلام شما نور است.» از این رو برای هر شناخت و هدایتی باید به سراغ احادیث و روایات معصومین رفت.
امام هادی(علیه‌السلام) در حدیثی نقش علمای عصر غیبت را اینگونه مطرح کردند: « لَوْ لَا مَنْ‏ یَبْقَى‏ بَعْدَ غَیْبَةِ قَائِمِکُمْ مِنَ الْعُلَمَاءِ الدَّاعِینَ إِلَیْهِ وَ الدَّالِّینَ عَلَیْهِ وَ الذَّابِّینَ عَنْ دِینِهِ بِحُجَجِ اللَّهِ وَ الْمُنْقِذِینَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اللَّهِ مِنْ شِبَاکِ إِبْلِیسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ النَّوَاصِبِ لَمَا بَقِیَ أَحَدٌ إِلَّا ارْتَدَّ عَنْ دِینِ اللَّهِ وَ لَکِنَّهُمُ الَّذِینَ یُمْسِکُونَ أَزِمَّةَ قُلُوبِ ضُعَفَاءِ الشِّیعَةِ کَمَا یُمْسِکُ صَاحِبُ السَّفِینَةِ سُکَّانَهَا أُولَئِکَ هُمُ الْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل‏[۲] اگر پس از غیبت امام قائم شما، دانشمندان و عالمان دینى نبودند که مردم را به او دعوت، و بسوى آن حضرت دلالت و راهنمایى کرده و با دلیل و برهان از دین وى دفاع کنند، و بندگان ضعیف خدا را از دام‌هاى ابلیس و پیروانش و نیز دامهاى دشمنان اهل بیت(علیه‌السلام) نجات دهند؛ هر آینه کسى نمى ‏ماند مگر آن که از دین خدا بیرون مى‏ رفت؛ و لیکن آن دانشمندان، زمام دل‌هاى شیعیان ناتوان را به دست مى ‏گیرند، آنسان که ناخداى کشتى، سکّان کشتى را به دست مى‏ گیرد و آنان در نزد خداى بزرگ، برترین افرادند.» در این حدیث علاوه بر بیان ارزش علمای عصر غیبت، به وظایف آنان اشاره شده است. وظایفی که سعادت ایمانی جامعه را تضمین می‌کند.

مدافعان مرزهای ایمان
طولانی شدن غیبت و عدم ظهور حضرت حجت(علیه‌السلام) مردم را با شک و شبهه پیرامون حضرت روبرو می‌سازد و این علماء هستند که از اعتقادات راستین اسلام دفاع می‌کنند و مرزبانان دین اسلام هستند. امام هادی(علیه‌السلام) در حدیث فرمودند که اگر این علمای ربانی نباشند و از دین الهی دفاع نکنند و روشنگری ننمایند؛ هیچ فرد با ایمانی باقی نمی‌ماند. در اصل این علماء سد و محافظانی هستند که از مرزهای ایمان دفاع می‌کنند.
امام صادق(علیه‌السلام) در تعریف این علماء فرمودند: «عُلَمَاءُ شِیعَتِنَا مُرَابِطُونَ فِی الثَّغْرِ الَّذِی یَلِی إِبْلِیسَ وَ عَفَارِیتَهُ یَمْنَعُوهُمْ عَنِ الْخُرُوجِ عَلَى ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا وَ عَنْ أَنْ یَتَسَلَّطَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ وَ شِیعَتُهُ وَ النَّوَاصِبُ أَلَا فَمَنِ انْتَصَبَ لِذَلِکَ مِنْ شِیعَتِنَا کَانَ أَفْضَلَ مِمَّنْ جَاهَدَ الرُّومَ وَ التُّرْکَ وَ الْخَزَرَ أَلْفَ أَلْفِ مَرَّةٍ لِأَنَّهُ یَدْفَعُ عَنْ أَدْیَانِ مُحِبِّینَا وَ ذَلِکَ یَدْفَعُ‏ عَنْ‏ أَبْدَانِهِمْ‏[۳] دانشمندان پیروان ما همانند مرزدارانی هستند که در برابر ابلیس و لشگرهایش صف کشیده و از یورش آنها به افرادی از شیعیان ما که قدرت دفاع از خود ندارند جلوگیری می‌کنند، و نیز از تسلّط ابلیس و پیروان ناصبی او، بر آنها پیشگیری می‌کنند. آگاه باشید ارزش آن دانشمندان شیعه‌ای که چنین خود را در معرض دفاع قرار داده اند، هزار هزار بار بالاتر از سپاهیانی است که در برابر هجوم دشمنان اسلام از کفّار روم و ترک و خزر، پیکار می‌کنند، زیرا دانشمندان، نگهبانان عقاید و فرهنگ اسلام، و مدافع دین دوستان ما هستند، در حالی که مجاهدان حافظ مرزهای زمینی هستند.» در این حدیث، امام صادق(علیه‌السلام) ارزش این علماء را که از اسلام ناب دفاع می‌کنند را برتر از هزار هزار رزمنده در میدان‌های جنگ و دفاع معرفی کردند.

پناهگاه شیعیان
امام هادی(علیه‌السلام) در حدیث نورانی خویش از علمای عصر غیبت به عنوان زمامداران قلوب شیعیان یاد کردند. همواره در عصر حضور ائمه(علیهم‌السلام) ملجأ و پناه شیعیان، امامان بودند. حوائج آنها را برآورده می‌کردند، مشکلات آنها را رفع می‌کردند و به امور دین و دنیای آنها می‌پرداختند. در عصر غیبت نیز این علماء و روحانیون هستند که به این مهم می‌پردازند. رابطه شیعیان و علما در عصر غیبت یک ارتباط محکم و به دستور ائمه(علیهم‌السلام) و در راستای تبعیت از آنان صورت گرفته است. حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) در پاسخ به سؤال یکی از شیعیان اینگونه بیان کردند: «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ[۴] و اما آنچه بعدها حادث می‌شود در باره آنها به راویان حدیث ما رجوع کنید ایشان حجت ما بر شما هستند و من حجت خدا بر ایشان هستم.» در این حدیث سفارش امام زمان مبنی بر مراجعه شیعیان به علما در رخدادها و مشکلات گوناگون دیده می‌شود. بنابراین ارتباط با علمای شیعه در عصر غیبت خواسته ائمه و وظیفه پیروان آنهاست.

تشکیلات رهبری شیعه
عمر امامت مبارک امام هادی(علیه‌السلام) ۳۷ سال بود. دورانی که در عصر هولناک عباسیان قرار داشت. متوکل حضرت را به اجبار از مدینه به سامرا که شهری کاملاً نظامی بود؛ فرا خواند و در آنجا جای داد. حضرت دائماً تحت نظر عباسیان بودند. شیعیان نیز در اوج مزاحمت‌ها، فقر، اختناق و محرومیت قرار داشتند. امام برای ارتباط با شیعیان، شبکه وکلاء را بیش از پیش گستراند و به دلیل توسعه بی‌نظیر این شبکه، باید امام دهم را پایه گذار این روش نوین ارتباطی به شمار آورد[۵]. البته سختی‌ها و سخت گیری‌ها ادامه داشت و حتی دوران غیبت نیز در راه بود. از این رو امام هادی(علیه‌السلام) به نامه نگاری، کادرسازی و پرورش نخبگان، روی آورده و در کنار آن جایگاه علما را برای مردم تبیین کردند. امام حسن عسکری(علیه‌السلام) نیز این رویه را ادامه دادند و در معرفی علماء فرمودند: «فَأَمَّا مَنْ کَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ، حَافِظاً لِدِینِهِ، مُخَالِفاً لِهَوَاهُ، مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ یُقَلِّدُوه‏[۶] هر کدام از فقها که صیانت نفس دارد، از دینش محافظت کرده، با هوای نفس مخالفت می‌کند و امر مولای خود(ائمه‌ معصومین) را اطاعت می‌کند، پس بر مردم است که از او تقلید کنند.» این احادیث بیانگر اهمیت جایگاه علماء در عصر غیبت است و لزوم ارتباط با آنها را برای پایبندی به دین و شریعت یادآور شده است. پس علمای عصر غیبت، همانگونه که امام هادی(علیه‌‎السلام) فرمودند و فرزند بزرگوارشان شرایط آن علماء را ذکر کردند؛ ناخدایان کشتی ایمان و اعتقادات شیعیان در عصر غیبت هستند.

نتیجه گیری
امام هادی(علیه‌السلام) علمای عصر غیبت را مدافعان اسلام یاد کردند که شیعیان با آنان ارتباط دارند و از این طریق ایمان خود را حفظ می‌کنند. از طرف دیگر شیعیان نیز برای نجات از گرداب شبهات و طوفان فتنه‌ها می‌بایست به علماء پناه ببرند تا از ارتداد و هلاکت در امان بمانند.

پی‌نوشت
[۱]- تهذیب الأحکام، طوسى، محمد بن الحسن‏، دار الکتب الإسلامیه‏، تهران‏، ۱۴۰۷ ق‏، ج۶، ص۱۰۰ و مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
[۲]- الإحتجاج على أهل اللجاج، طبرسى، احمد بن على‏، نشر مرتضی، مشهد، ۱۴۰۳ ق‏، ج۱، ص۱۷.
[۳]- همان، ص۱۸.
[۴]- همان، ج۲، ص۴۷۰.
[۵]- تاریخ زندگانى امام هادى( علیه‌السلام)، على رفیعى‏، زمزم هدایت، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۷.
[۶]- التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام‏، حسن بن على علیه السلام، مدرسة الإمام المهدی(عج)، قم‏، ۱۴۰۹ ق‏، ص۳۰۰.