زندگی خالی نیست، مهربانی هست، ایمان هست...

این جمله متن کوتاه تبلیغ تلویزیونی کمیته امداد است که در پایان تبلیغی با مضمون زندگی مردم محروم کشور و مهربانی‌هایی که می‌تواند از بار این محرومیت‌ها بکاهد بر صفحه تلویزیون نقش می‌بندد، این تبلیغ مدتی است که میان تبلیغات پر‌زرق‌و‌برق انواع کالاها حتی در حد چند لحظه، ما را به دنیایی می‌برد که هیچ خبری از زرق و برق در آن نیست و تنها مهربانی هست و ایمان هست...

مدتی است که کمیته امداد در راستای تغییر رویکردهای گذشته و دمیدن روح تازگی به‌منظور جلب هرچه بیشتر اعتماد مردمی اقدامات شایسته‌ای انجام داده و این موضوع تا حد زیادی به دیگاه‌های رئیس جدید این نهاد بازمی‌گردد. از اواسط فروردین سال جاری پرویز فتاح با حکمی از سوی مقام معظم رهبری سکاندار این نهاد شد و از همان ابتدا با برخی اقدامات از جمله تعیین قیمت کارشناسی برای ساختمان مرکزی کمیته امداد در سوهانک و نیت فروش آن و پرداخت حقوق کارکنان این نهاد پس از پرداخت مستمری مددجویان، تغییر رویکردها را نمایان کرد. در راستای همین تغییر رویکردها وی معتقد است "باید به‌فکر ریشه‌یابی فقر باشیم تا ورودی‌ به کمیته امداد کاهش یابد چراکه نظام اقتصادی ضعیف طی سالیان گذشته فقرآفرین بوده وگرنه نباید دیگر خبری از فرد فقیر و محروم در کشور بود" البته وی همچنان به‌فکر ریشه‌یابی فقر فقرا و توانمندسازی آنها برای خروج دائمی از کمیته امداد است.

فتاح ضمن حضور در خبرگزاری تسنیم به سؤالات متنوعی در مورد برنامه‌ها و رویکردهای جدید برای این نهاد پاسخ داد که مشروح آن در ذیل آمده است:

تسنیم: با انتصاب شما به‌عنوان رئیس کمیته امداد و با توجه به روحیه‌ای که از شما سراغ داریم امیدها نسبت به این نهاد بیشتر شده است. انتظار می‌رود اتفاقات خوبی در این حوزه بیفتد و نوع نگاهی که در گذشته در این نهاد وجود داشته تغییر پیدا کند. با توجه به مدت زمانی که از حضور شما در این نهاد می‌گذرد می‌‌خواهیم بپرسیم در این راستا چه اقداماتی انجام دادید؟

فتاح: در این دوره برنامه این است که فضای امداد را باز کنیم تا هم خود را از محیط بیرونی محروم نکنیم و هم محیط بیرونی ببیند در درون کمیته امداد چه می‌گذرد؛ این هم به‌نفع ما و هم به‌نفع کمیته امداد است. به‌نفع کمیته امداد است از این جهت که فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی در مردم هست که ما باید آن را خوب بشناسیم و به‌نفع مردم است که بدانند کمک‌هایی که می‌کنند در کدام بخش استفاده شده و چه نتایجی داشته است تا بیشتر به ما اعتماد کنند. کار کمیته امداد برخاسته از ذات انقلاب و تجلی نهان امام خمینی(ره) است.

فقط امام(ره) می‌توانست چنین بساطی راه بیندازد که در روزهای ابتدایی انقلاب فعالیت خود را آغاز کند یعنی امام(ره) معتقد بود هر چند روز که فرصت باشد باید به‌نفع محرومان از آن استفاده کرد. من فکر می‌کنم امداد گذشته پرافتخار و کارنامه درخشانی دارد اما اینکه بپرسید در این کارنامه همه نمره‌ها بیست است این‌طور نیست و نمی‌توان چنین انتظاری داشت. گذشتگان در امداد شجره طیبه‌ای از خود باقی گذاشتند و ما نیز همین راه را ادامه می‌دهیم اما اگر اشکالاتی وجود دارد ما برای همین آمده‌ایم و خوب است که روح جدیدی دمیده شود.

هرچه روحیه بسیجی بیشتر در اقدامات این نهاد دمیده شود به‌دلیل همراهی با جنب‌وجوش و آرمان‌خواهی نتیجه بهتری می‌دهد. ما سعی‌ می‌کنیم این مؤلفه را که کمیته امداد نهادی انقلابی و الهی است نهادینه کنیم و بگوییم امداد به ولایت امر متصل است و باید شیوه کارش متفاوت باشد. ما باید به ابهامات مردم پاسخ دهیم، سعی ما اتخاذ شیوه‌ای است که اعتماد مردم را به‌دنبال داشته باشد و اگر کاری انجام می‌شده که ابهام مردمی را به‌دنبال داشته از آن پرهیز کنیم.سرمایه اصلی ما اعتماد مردم است، ما به دولت وابسته نیستیم و نمی‌خواهیم از لحاظ درآمدی به دولت‌ها وابسته باشیم که قیمت نفت بر  اقداماتمان تأثیر بگذارد، ما می‌خواهیم به مردم وابسته باشیم که جنس آن از انفاق، کمک به هموطن و چیزی است که قرآن از ما خواسته و می‌خواهد.

تسنیم: توقع از روحیه شما این است که برای رفع محرومیت در نقاط مختلف کشور کارهای جهادی انجام دهید، در این راستا چه برنامه‌هایی دارد؟ به‌طور مثال مناطق محرومی در کشور داریم که خود شما هم از آنها بازدید کردید. می‌خواهیم از برنامه‌های شما برای رفع محرومیت در این مناطق بدانیم.

فتاح: فقر و اینکه اساساً چرا فقر تولید می‌شود باید ریشه‌یابی شود، ما در ایجاد ریشه‌های فقر نقشی نداریم و وقتی یک فرد دچار فقر می‌شود برای ما موضوعیت پیدا می‌کند، اما این یک واقعیت است که ساختار اقتصاد ما تاکنون فقر‌آفرین بوده وگرنه نباید با وجود مؤسسات خیریه و کمیته امداد دیگر فرد فقیری داشته باشیم، این در حالی‌ است که افراد تحت پوشش امداد چند نسل تغییر کرده‌اند و متوسط ایستایی یک فرد در پوشش امداد 5 سال است یعنی هر 5 سال نسل کمیته امداد عوض می‌شود؛ این نشان می‌دهد ساز‌وکار اقتصادی، تولید ملی، شیوه‌ کار بانک‌ها، تحریم‌ و ...دست به دست هم داده و فقرآفرین شده است.

ما در حال حاضر وارد فاز ریشه‌یابی فقر شده‌ایم و بخشی از وقت خود را در دستگاه‌های مختلف صرف می‌کنیم؛ یک ایراد بزرگ این است که جهت‌گیری دولت‌ها در راستای کاهش فقر نبوده و گاه فقرآفرین نیز بوده است. اگر ما بتوانیم جلوی ورودی فقرا را به کمیته امداد بگیریم یا سرعت آن را کاهش دهیم آن وقت می‌توانیم بر موجودی این نهاد تمرکز و مددجویان را خارج کنیم. ما نمی‌خواهیم کمیته امداد ابدی داشته باشیم بلکه باید ریشه فقر را بشناسیم. وضع موجود زیبنده انقلاب امام(ره) نیست.

بعضاً به ما ایراد می‌گیرند "چرا مبلغ مستمری مددجویان کم است؟" جواب ما این است که در صورت مراجعه یک فرد به کمیته امداد، یک تیم وضعیت وی را بررسی می‌کند تا متوجه شویم بر اثر چه مشکلاتی به این وضعیت دچار شده است. ما باید به‌دنبال ریشه‌های وضعیت موجود فقر برویم تا اقداماتمان اثربخشی بیشتری داشته باشد. در راستای همین اهداف به‌لطف خدا تمام مددجویان ما تحت پوشش بیمه درمان، بیمه تکمیلی و بیمه حوادث قرار گرفتند، البته برای ما هزینه بسیاری دارد اما معتقدیم اقدامی مؤثر و برای عمر است.

همچنین امسال بالغ بر 400هزار خانواده را تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی بردیم، امیدواریم 70هزار خانواده دیگر را نیز تحت پوشش این نوع بیمه ببریم چراکه همین نداشتن بیمه تأمین اجتماعی باعث افزایش مشتریان کمیته امداد می‌شود. در حال حاضر 95هزار دانشجو و 330هزار دانش‌آموز در کمیته امداد داریم که تمام هزینه‌های آنها را می‌پردازیم چون در غیر این‌صورت ترک تحصیل می‌کنند. بحث ازدواج و مسکن مددجویان نیز تأمین می‌شود و ارقام آن علاوه بر مبلغ مستمری است پس نمی‌توان گفت مبلغ مستمری کم است.

در مورد پوشش تأمین اجتماعی 400هزار خانواده در کمیته امداد، عمده این گروه، زنان سرپرست خانوار و افرادی هستند که به‌نوعی شغل دارند و فعالیتی را انجام می‌دهند. اکثر زنان سرپرست خانوار که با دریافت وام کمیته امداد برای خود اشتغالی ایجاد کرده‌اند در مرحله اول در اولویت بیمه تأمین اجتماعی قرار دارند و هدف ما تشویق برای توانمندی مددجویان است. بیمه تأمین اجتماعی برای مددجویان کمیته امداد در واقع ملاکی برای ایجاد اشتغال در کمیته امداد نیز هست و ما تلاش می‌کنیم در سال آینده تعداد 70هزار خانوار دیگر نیز تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار بگیرند.

تسنیم: یک‌سری از سازمان‌ها و نهادها مانند سازمان بهزیستی وظایف موازی با کمیته امداد دارند، شما چه تلاش‌هایی انجام دادید که اختیارات و بودجه‌ها را بگیرید که کارها با اثربخشی بیشتری انجام شود؟

فتاح: با سازمان بهزیستی تداخل وظیفه‌ای نداریم و هیچ مددجویی تحت پوشش دو دستگاه نیست. اقداماتی مانند نگهداری و توانبخشی معلولان، بازپروری معتادان و رسیدگی به کودکان کار کارهای تخصصی بهزیستی است اما کار ما حمایت از خانواده‌های نیازمند است. در مورد مؤسسات خیریه نیز، نه‌تنها آنها را مخل و مزاحم نمی‌دانیم بلکه با آنها در حال تعامل هستیم که موازی‌کاری صورت نگیرد ضمن اینکه ما اطلاعات لازم را به آنها داده و در تحقق اهداف مشترک همکاری می‌کنیم. سیاست کاری ما در دوره جدید فعالیت کمیته امداد، افزایش تعامل با خیریه‌های قانونی و ایجاد شبکه نیکوکاری مردمی است.

تسنیم: اقدامات کمیته امداد برای خروج از حمایت و توانمند کردن مددجویان به چه شیوه‌ای انجام می‌شود؟

فتاح: دامنه خروج مددجویان متنوع است؛ وقوع فوت یا ازدواج، فرد را از پوشش خارج می‌کند اما اصلی‌ترین عامل خروج خودکفایی است که برای حصول اطمینان از خودکفایی مددجو انرژی بسیاری از ما گرفته می‌شود چراکه باید با خیال راحت وی را از حمایت خارج کنیم اما با همین شیوه سالانه حدود 100هزار خانواده از پوشش خارج می‌شوند.

تسنیم: رکود فعلی کشور تا چه‌حد بر ورودی مددجویان به کمیته امداد اثر دارد؟ آیا می‌توانید در این مورد عدد و رقم ارائه کنید؟

فتاح: تأثیر بسیار زیادی دارد، من در نامه‌ای به مقام معظم رهبری و مسئولان نظام نوشته‌ام که وضعیت کمیته امداد برای مجموعه کارگزاران نظام یک شاخص است و مثل دماسنج تب جامعه را نشان می‌دهد. وقتی ورودی کمیته امداد زیاد است نشان می‌دهد رکود و بیکاری بالا است. طرح بیمه سلامت ورودی ما را به‌دلیل مشکلات درمانی کم کرد اما دلایل دیگر به‌قوت خود باقی است، در دوره رکود قشر آسیب‌پذیر بیشتر بیکار و ورودی ما زیاد می‌شود. کمیته امداد برشی از جامعه ماست و در همه شهرستان‌ها مددجو دارد، ما میان مددجویان از اقوام و ادیان مختلف داریم و ملاک ما برای حمایت نیاز است.

تسنیم: در خصوص تسهیل شرایط مددجویان برای دریافت وام چه اقداماتی انجام شده است؟

فتاح: ما مجوز تأسیس صندوق قرض‌الحسنه کمیته امداد را از بانک مرکزی گرفته‌ایم و هدف ما از این اقدام جذب منابع مالی خیّرین و نیکوکاران است. در حال حاضر وجوهات مردمی به‌صورت بلاعوض به امداد پرداخت می‌شود اما بسیاری از خیّرین می‌خواهند اصل پول برای خودشان باشد، با اقدام مذکور در این راستا مردم بخشی از وجوهات خود را به‌صورت سپرده در این صندوق می‌سپارند و ما از محل سپرده‌ها به مددجویان وام می‌دهیم.

در این صندوق تمامی‌ فرآیندهای مالی به‌صورت قرض‌الحسنه تعریف شده است و هدف ما از این اقدام، اقتصادی نیست بلکه ما اعتقاد داریم کاری که با سود و ربا همراه باشد برکت خود را از دست می‌دهد لذا به‌دنبال راه‌اندازی صندوقی هستیم که در راستای گسترش فرهنگ قرآنی قرض‌الحسنه فعالیت کند.

به‌طورکلی اعطای تسهیلات در کمیته امداد به دو صورت انجام می‌شود؛ اول به‌صورت دریافت وام از بانک‌ها و دوم تسهیلاتی که از صندوق کمیته امداد به مددجویان اعطا می‌شود. در حال حاضر مددجویان ما با معرفی‌نامه به بانک‌ها برای دریافت وام مراجعه می‌کنند که از آنها تضمین زیادی می‌خواهند و اکثر مددجویان این امکان را ندارند. اما وام‌های کمیته امداد این شرایط را ندارد و تأسیس صندوق مذکور نیز کمک زیادی به این امر خواهد کرد. البته ما با بانک‌ها مذاکرات زیادی داشتیم تا شرایط راحت‌تر شود، این را نیز بگویم که برگشت اقساط مددجویان بالای 98 درصد است و ما از این لحاظ با مددجویان امداد مشکلی نداریم.

تسنیم: یکی از خبرهایی که از ابتدای انتصاب شما به ریاست کمیته امداد به گوش می‌رسد، بحث فروش ساختمان مرکزی کمیته امداد در منطقه سوهانک و اثاث‌کشی کمیته امداد به ساختمانی در حوالی میدان آزادی است. در خصوص جزئیات این خبر توضیحاتی بفرمایید؟

فتاح: ساختمان جدید کمیته امداد در حوالی میدان آزادی واقع است و ما در حال تکمیل ساخت آن هستیم، البته همین الآن نیز برخی جلسات در آن برگزار و جابه‌جایی نهایی تا خرداد سال آینده انجام می‌شود. سه کارشناس خبره ملی در حدود دو ماه برای کار کارشناسی و کشف قیمت ساختمان سوهانک زمان صرف کردند و دقت نظر زیادی به کار برده شد. ما به‌طور قطع برای حفظ حقوق مددجویان این نهاد و جلوگیری از هر شبهه در مورد قیمت، این ساختمان را زیر قیمت کارشناسی نمی‌فروشیم. با تدبیرات لازم سرنوشت ساختمان جدید را به این ساختمان وصل نکردیم لذا عجله‌ای برای فروش آن نداریم.

ما بیشتر از قیمت کارشناسی بر این ساختمان قیمت گذاشتیم، البته لازم است بگویم این ساختمان به‌صورت یک‌باره با پول کلان ساخته نشده و تکمیل و گسترش آن حدود 15 سال به طول انجامیده و دارای چندین سند است. ضمناً در زمان احداث در منطقه سوهانک نسبت به زمان خود قیمت زیادی نداشته است.

گفت‌وگو از زهره رمزی