حسین صمصامی سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگوی تفصیلی با «نسیم آنلاین» در خصوص گفتگوی تلویزیونی رئیس جمهور درباره عملکرد اقتصادی دولت یازدهم اظهار کرد: آقای رئیس جمهور طبق معمول به مردم گزارش دادند و طبیعی است که مشاورین و مسئولین ذیربط اقتصاد که فرض بر آن است اطلاعات دقیقی از اوضاع اقتصاد داشته باشند، اطلاعات درست و دقیقی در اختیار آقای رئیس جمهور محترم قرار می­دادند.

وی افزود: اما متاسفانه این اطلاعات برای ارائه تصویری حتی اجمالی از عملکرد اقتصادی دولت کافی نبود و نتوانست تصویر درستی را از اقتصاد کشور نشان نداد. ایشان بیشتر با تکیه بر سه آمار صادرات غیر نفتی، تورم و تولید و صادرات نفت خام، سعی کردند تصویری از وضعیت اقتصاد کشور ارائه کنند.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: این آمار آماری نیست که بخواهد تصویر نسبتا اجمالی از اقتصاد ایران ارائه نماید. خوب بود همکاران اقتصادی آقای رئیس جمهور اطلاعاتی را از سال 94 و یا اطلاعات کامل تری از سال 95 در اختیار ایشان قرار می دادند.

صمصامی تصریح کرد: رئیس جمهور روی صادرات غیر نفتی تاکید داشتند که در چهار ماهه نخست سال 95 افزایش پیدا کرده است. گرچه در قضاوت و ارزیابی دقیق تر باید منتظر آمار سال95 ماند، اما با این وجود و اتفاقا در همان نمودار آماری که ایشان نشان دادند وضعیت صادرات غیر نفتی و واردات در چهارماهه نخست سالهای 88 تا 95 اینگونه اعلام شد که در سال 88، صادرات غیر نفتی 5.9 میلیارد دلار و واردات هم 15.7 میلیارد دلار، در سال 89 هم صادرات غیر نفتی 8 میلیارد دلار بوده، یعنی 2.1 میلیارد به صادرات اضافه شده و واردات هم 19 میلیارد دلار شده است. در سال 90 صادرات 10.3 میلیارد دلار بوده و 2.3 میلیارد دلار به آن اضافه شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: در چهار ماهه نخست سال 91 صادرات غیر نفتی 10.1 میلیارد دلار می شود و در سال 92 که رشد اقتصادی ما به شدت منفی بوده بازهم صادرات غیر نفتی ما افزایش پیدا کرده و به 10.4 میلیارد دلار رسیده است. سال 93 صادرات غیر نفتی 11.3 میلیارد دلار و سال 94 صادرات غیر نفتی 11 میلیارد دلار می شود. یعنی صادرات غیر نفتی در چهار ماهه ابتدایی این سال کاهش پیدا کرده است. باید توجه داشته باشید که آغاز تحریم بانک مرکزی و تحریم نفتی ایران در سال 90 بود و اقتصاد در برابر شوکهای شدیدی قرار می گیرد و رشد اقتصادی در سال 91 منفی 6.8 و 92 منفی 1.9 درصد شده و سرمایه گذاری هم در سال 91 منفی23.8 درصد شده بود.

ارتباط دادن صادرات غیر نفتی با برجام خطای بزرگی است

صمصامی عنوان کرد: در سال 95 با حدود 2 میلیارد افزایش، صادرات غیر نفتی به 13.4 میلیارد دلار می رسد و معادل همان سالهای 88 و 89 افزایش پیدا می کند. بنابراین بر اساس این آمار ملاحظه می­کنیم حتی در شرایطی که ما بیشترین شوکهای اقتصادی را داشتیم صادرات غیر نفتی رشد داشته، اما اندک بوده است.

وی اظهار کرد: بنابراین اگر بخواهیم رشد در صادرات غیر نفتی را با برجام مرتبط کنیم باید خیلی دقیق توضیح دهیم. یعنی آقای رئیس جمهور به مردم بگویند که دولت در سال 95 و یا 94 دقیقا  چه سیاستهایی را اتخاذ کرده و این سیاستها چگونه باعث شد صادرات غیر نفتی ما افزایش پیدا کند و البته این سیاست‌ها چگونه با برجام مرتبط می­‌شود. در غیر این صورت ارتباط افزایش صادرات غیر نفتی با برجام خطای بزرگ است.

صمصامی با اشاره به مثبت شدن آمار تراز تجاری نیز به «نسیم آنلاین» بیان کرد: این که می گویند که تراز تجاری برای اولین بار مثبت شده است باید توجه داشته باشیم که کاهش واردات ناشی از چیست؟ بیش از 80 درصد واردات کشور مربوط به مواد اولیه، سرمایه ای و واسطه ای مورد نیاز برای تولید است که البته آمار قاچاق در واردات ثبت نمی‌شود و اغلب کالاهای قاچاق جز کالاهای مصرفی هستند.  کاهش واردات هم بیشتر به دلیل رکود در تولید است.

وی تصریح کرد: آمار دیگری که اعلام شده تولید و صادرات نفت خام است. ابتدا باید ببینیم که سیاستهای اقتصاد مقاومتی به چه دلیل ابلاغ شد. البته رهبری از سال 89 بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند اما از سال 92 این سیاستها ابلاغ شد. زمانی که بانک مرکزی ما تحریم شد و نتوانستیم نفت بفروشیم. در این زمان رهبری این سیاستها را ابلاغ کردند که ما رشد درونزا داشته و اقتصاد تکیه به نفت نداشته باشد. این یعنی ما باید بتوانیم اقتصادخود را مستحکم کنیم تا در برابر شوکهای خارجی مقاومت کنیم.یکی از راههای توانمند کردن اقتصاد این است که ما وابستگی خود را به نفت کم کنیم.

فروش نفت خام بیشتر بعد از برجام افتخار ندارد

سرپرست اسبق وزارت اقتصاد گفت: این که وابستگی ما به فروش نفت خام افزایش پیدا کند، افتخار ندارد. دولت تولید نفت خام را افزایش داده در شرایطی که این جای سوال است که اگر برجام نبود باز هم این اتفاق می افتاد یا نه. باید پرسید که برجام چه گشایشهایی را انجام داده که منجر به افزایش تولید و صادرات نفت خام شده است. این باید دقیقا روشن شود.

صمصامی خاطرنشان کرد: صادرات نفتی طی دوره 91تا 94 بیشترین کاهش را در سال 94 (منفی حدود 40 درصد)داشته است. بر اساس نموداری که ریاست محترم جمهور ارائه کردند، تولید نفت خام و میعانات گازی در چهار ماهه اول 94 به طور متوسط روزانه،  4.122 میلیون بشکه شده و مجموع صادرات نفت خام ما هم 2.382 میلیون بشکه شده است.در حالی که پیش از برجام در 10 ماهه نخست 94 آماری که ارائه کردند مجموع آمار صادرات نفت خام میعانات 1.348 میلیون بشکه و تولید 3.250 بوده است. این یعنی بعد از برجام تولید و صادرات ما در نفت خام بیشتر شده است. حتی اگر این آمار ناشی از برجام باشد قطعا با سیاستهای اقتصاد مقاومتی مغایرت دارد.

وی تصریح کرد: یعنی اگر فردا دوباره غربیها تحریمی ایجاد کنند ما دوباره به جای اولیه خودمان باز می گردیم. اقتصاد مقاومتی یعنی این که ما چنان خود را از دورن بسازیم که اگر فردا تحریم شویم آسیبی نبینیم. بر خلاف ادعای آقای رئیس جمهور که گفتند برجام در حال حاضر زمینه را برای اقتصاد مقاومتی فراهم می کند، حداقل در قسمت نفت برجام دقیقا با اقتصاد مقاومتی مغایرت دارد.

اعتیاد پیدا کردن به فروش نفت خام بر خلاف اقتصاد مقاومتی است

این اقتصاددان گفت: درست است که ما در شرایط موجود با کمبود منابع ارزی مواجه بوده و به نفت وابسته هستیم و هرچه نفت بیشتری بفروشیم در امور جاری گشایش نسبی و موقتی حاصل می شود. ولی این مانند معتادی می ماند که به نفت وابسته شده و هرچه به او ارز نفتی می رسانیم حداقل در کوتاه مدت کیفور می شود. در واقع این یعنی اعتیاد بیشتر اقتصاد به نفت و این بر خلاف اقتصاد مقاومتی است.

صمصامی در خصوص کاهش تورم هم عنوان کرد: یکی از دلایل کاهش تورم رکود اقتصادی است، وقتی در اقتصادی رکودی حاصل می شود سرعت گردش نقدینگی در آن اقتصاد کاهش پیدا می کند و معاملات و رشد اقتصادی کم می شود، بنابراین طبیعی است که تورم کاهش پیدا کند و این ناشی از سیاست مشخص دولت نیست.

وی بیان کرد: دولت باید مشخص کند تورم را چگونه مهار کرده است؟ آیا جلوی افزایش نقدینگی را گرفته است؟ نقدینگی که از هزار هزار میلیارد تومان هم فراتر رفته است. آیا رشد اقتصادی را افزایش داده است؟ رشد اقتصادی که در سال 94  افزایشی نداشته است، دولت باید بگوید چه سیاست مشخصی اتخاذ کرده که تورم کاهش پیدا کرده است.