به گزارش نافع به نقل از مشرق ،سلطه جهانی ابرقدرت ها بر کشورهای دیگر به کمک عوامل گوناگونی صورت می گیرد ، یکی ازاین عوامل تهدیدات دریایی با آموزش، اجیرکردن و استفاده از دزدان دریایی برای تسلط ،غارت و حمله به کشتی های تجاری و نظامی کشورها است.

درچند سال گذشته، جامعه بین المللی شمار فزاینده ای از آشوب های سیاسی، تغییرات ژئوپولیتکی و تجدید ساختارتکنولوژی را تجربه کرده است. بی تردید بسط و گسترش رویدادهایی همانند دزدی دریایی درآب های بین المللی – نوع جدید تهدیدات سازمان یافته - به عنوان یکی ازنگران کننده ترین این چالش ها پدیدارشده است.

در چند سال گذشته حملات متعدد دزدان دریایی درآب های بین المللی به ویژه منطقه خلیج عدن به شناورها و کشتی های تجاری ابعاد جدیدی ازتجاوزات منطقه ای و تهدیدات فرامنطقه ای سازمان یافته را دربرابر کشورهای منطقه قرارداده است.

از زمانی که جولان دزدان دریایی درمنطقه خلیج عدن باعث اخلال در روند عادی مبادلات تجاری و تردد کشتی های تجاری ایران در این منطقه شد، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هم طبق وظیفه ذاتی خود و ماموریت ابلاغی واردعمل شد و با اعزام مستمر ناوگروه های دریایی به منطقه عدن تا حد زیادی از صدمات و آسیب های دزدان دریایی جلوگیری کرد.

این حضور مقتدرانه ناوگروه های ایران به آب های بین المللی و خلیج عدن نه تنها پاسخ کوبنده ای به دزدان دریایی حاضر در این منطقه بود بلکه برای قدرت های بزرگ هم پیام آمادگی و قدرت یگان های دریایی ارتش را دربرداشت.

دراین سلسله گزارش ها به بررسی ابعاد مختلف حضور ناوگروه های نیروی دریایی ارتش به خلیج عدن می پردازیم . در بخش اول این گزارش مباحث و تاثیرات دفاعی و امنیتی این حضورمورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است.

دزدان دریایی منافع خود را به کشورها تحمیل می کنند

به باوربسیاری ازکارشناسان مافیای دزدان دریایی تاثیرات گوناگونی متفاوتی درجوامع می گذارند، آنها سیستم ترانزیت دریایی را آلوده می کنند و بدین ترتیب اجناس قاچاق وارد حوزه تجارت آزاد می شود. دزدان دریایی که بعضا به صورت سازمان یافته و مافیایی هدابت می شوند درمواجهه با کشتی های مختلف دردریا به ویژه کشتی های تجاری همچون گروه های فشارعمل می کنند و با غارت اموال و بارهای موجود دراین کشتی ها نه تنها به منافع غارت گرانه خود می رسند، بلکه تهدید و خطرحضورخود در یک منطقه دریایی را به کشورهای دیگر تحمیل می کنند.

تحقیقات به عمل آمده ازچگونگی ارتباط برخی کشورها با گروه های سازمان یافته دزدان دریایی نشان می دهد که ساختاراداری ، امنیتی و قضائی این کشورها دربرابر رشوه ها و تطمیع دزدان دریایی متزلزل می شود و فساد ناشی از ارتباط با سرشاخه های دزدان دریایی، در بدنه حکومت ها و برخی کشورهای منطقه مشاهده  می شود.
 

دراین شرایط  و ازسرنابخردی سردمداران حکومت های به اصطلاح مدرن ، ثروت و قدرت این حکومت ها توسط شبکه های مافیایی دزدان دریایی به تاراج می رود و دریک پروسه زمانی نسبتا طولانی حکومت ها قسمت اعظم حاکمیت واستقلال خود را ازکف می دهند، اما درنقطه مقابل دزدان دریایی روز به روز قدرتمند می شوند!

قاطعیت برخورد به جای نوازش دزدان دریایی   

بررسی ها نشان می دهد که برخود نوازش گونه و پرداخت مبالغ هنگفت به عنوان رشوه و حق تردد دریایی به باندهای مافیایی دزدان دریایی نه تنها باعث جولان آنها درآب های بین المللی و بسط و گسترش سیطره فعالیت آنها می شود بلکه تهدید جدی برای امنیت یک منطقه دریای است.

امنیت کشتی های ایران دربرابرتهدیدات دریایی

اما در آن سوی ماجرا با توجه به تردد کشتی های تجاری متعدد با پرچم ایران ازمنطقه خلیج عدن وآب های بین المللی برقراری امنیت کامل کشتی ها در زمان تردد از منطقه خطر و ایجاد چترامنیتی لازم دو چندان اهمیت دارد.

تامین امنیت دردریا امری پرابلماتیک است. یعنی این امرمستلزم مواجه مدبرانه با شرایطی است که غالبا همراه با تنگناها تغییرمی کند. نگرش ها، تدبیرها و درنهایت تصمیمات مدیریتی دراین عرصه باید قاطعانه واثربخش باشد. نیروی دریایی ارتش برای مقابله با تهدید دزدان دریایی درراستای ماموریت ذاتی و ماموریت ابلاغی خود روشی را دردستورکار قرارداد که ازجهات مختلف  قابل تامل و توجه است.

این نیرو برای مقابله با پدیده ای به نام دزدان دریایی و تامین امنیت کشتی های تجاری ازاستراتژی «فرادستی تاکتیکی و فرودستی استراتژیکی» استفاده کرد. دراین اصل مهم امنیتی نیروی دریایی اعزام مستمرناوگروه ها را ازاولویت های خود قرارداد. به صورتی که بلافاصله پس ازبازگشت یک ناوگروه ازخلیج عدن ناوگروه بعدی با تمام قوا و امکانات اعزام می شود .

دراین اصل نیروی دفاعی با سرعت عمل و واکنش سریعتر و درنهایت قدرت تدافعی بیشتربه مصاف دشمن می رود  و درحقیقت فرصت نفس کشیدن و جولان دادن را از دشمن می گیرد. حالا این دشمن چه تهدید نظامی باشد و چه تهدید از سوی دزدان دریایی .

ویژگی دیگراین استراتژی مهم که موجب اهمیت یافتن نقش آموزش درآن می شود، ویژگی مستمربودن آن است. دراین صحنه نبرد نیرویی شانس بیشتری برای پیروزی دارد که این استراتژی را به خوبی اجرا کند و درطراحی برنامه های عملیاتی خود به نقش آموزش به اندازه دیگرعناصر نظامی، سیاسی و حتی بیشتر ازآنها اهمیت دهد.

مصداق بارز این موضوع استفاده از دانشجویان دانشگاه دریایی امام خمینی (ره) درناوگروه های اعزامی به خلیج عدن است. نیروی دریایی در راستای استفاده بهینه از نقش آموزش درنبرد تعدادی از دانشجویان داشگاه دریایی امام خمینی (ره) را هم همراه با ناوگروه ها به خلیج عدن اعزام می کند تا هم بعد دفاعی خود را تقویت و هم نقش آموزشی را برای دانشجویان داشته باشد.



استفاده از سیستم پدافند در دریا

علاوه برمواردی که اشاره شد، برای مقابله با پدیده دزدان دریایی باید توجه داشت که شناخت ، طرح ریزی و مداخله در چنین سیستمی نیازمند حد بالایی ازهوشمندی و چابکی است. درچنین شرایطی نیروی مقابله کننده باید چونان توری هوشمند درعرصه دریا پهن شود و ازطریق پالایش علائم ضغیف طرف مقابل به شناخت نقاط قوت و اهرم های فشارخود برای مقابله بپردازد. این نقاط قوت و اهرم ها که به صورت پویا و توزیع شده درابعاد مختلف قابل شناسایی هستند، کلیدهای مدیریت نظامی برعرصه به شمارمی آیند و بازیگران امنیتی می توانند با تصاحب یا اعمال قدرت برآنها زیرسیستم های امنیتی را به سمت پیروزی و نشان دان قدرت و توانایی سوق دهند.

هیچ جنبنده ای جرات تجاوز ندارد

نمونه این کاردرمقابله ناوگروه های نیروی دریایی با دزدان خلیج عدن کاملا مشخص است. برنامه ناوگروه های اعزامی به خلیج عدن به صورتی طراحی شده است که این ناوگروه ها ازابتدای ورود یک کشتی به منطقه تهدید، شناور را تا نقطه رهایی از تهدید اسکورت می کنند، این در حالی است که در زمان عبورکشتی ها با ناوگروه نظامی ارتش هیچ جنبنده ای جرات تجاوز و حمله برای دزدی به کشتی را ندارد.

جالب اینجاست که طراحان مبتکرو خلاق عملیات های نیروی دریایی برای عملکرد بهتردرماموریت خلیج عدن تصمیم گرفته اند که تمامی کشتی های تجاری اعم ازایرانی وغیرایرانی قبل از ورود به منطقه تهدید با ناوگروه های ایرانی هماهنگ شوند تا در فرصت لازم برنامه ریزی برای اسکورت کشتی ها انجام شود.

زمانی که کشتی هایی عبوری به ویژه کشتی هایی که با پرچم ایران ازاین منطقه تهدید درخلیج عدن عبورمی کنند و با ناوگروه مستقر درمحل هماهنگ می شوند، ناوگروه نیروی دریایی براساس ماموریت های محوله و درکوتاه ترین زمان برنامه ریزی های لازم را برای حفاظت از کشتی ها درزمان عبورازمنطقه تهدید انجام می دهد.

چنانچه دراین میان برخی ازکشتی ها این هماهنگی را انجام ندهند، بدون شک در زمان عبورازمنطقه تهدید با مشکل مواجه می شوند. برای مثال در فروردین سال جاری یک کشتی ایتالیایی که  تماسی با ناوگروه ارتش نداشته ازطرف دزدان دریایی تهدید و دچارمشکل شد. در حال حاضرهم نیروی دریایی با توجه به نوع ماموریت و ابلاغیه هایی صادره ازسوی ستاد کل نیروهای مسلح برای خود اولویت هایی را تعیین کرده است، درماموریت های خلیج عدن درابتدا حفاظت ازکشتی هایی که با پرچم جمهوری اسلامی تردد می کنند، درمرحله دوم کشتی های بازرگانی که با کشورایران همکاری دارند و درمرحله سوم تمام کشتی های عبوری ازاین منطقه در تورهای حفاظتی نیروی دریایی قرارخواهند داشت.

از سوی دیگر تمامی نیروهای اعزامی به خلیج عدن قبل ازاعزام درچندین جلسه آموزشی توجیه لازم می شوند، چرا که نوع برخورد در دریا با یگان شناوردزدان دریایی ویگان شناور دشمن متفاوت است و باید نیروها نسبت به اصل واکنش سریع و مهارت درمقابله توجیه شوند. علاوه براین طبق روال معمول تمامی این نیروها آموزش های زندگی طولانی مدت دردریا، چگونگی مقابله با دشمن ، شناخت تهدیدات را فرا می گیرند.
به هر روی ویژگی فرامکانی و راهبردی بودن نیروی دریایی  این امکان را برای این نیروی قدرتمند فراهم کرده تا از طریق حضور درآب های بین المللی اهداف خود را در سطح وسیع تری دنبال کند و راندمان کاری خود را بهبود بخشد. حضور نیروی دریایی در خلیج عدن ترکیبی از مثلث اقتدار، آموزش و مقابله با تهدید است. 

ابابیل ارتش در برابر لشکر ابرهه

اگر بگوییم که این روزها نیروی دریایی ارتش همچون ابابیل ارتش در برابر لشکر ابرهه است، سخنی به گزاف نگفته ایم. برای درک بهتر این موضوع با بخش دوم این سلسله گزارش ها همراه باشید. در بخش دوم نقش نیروی دریایی درسال های گذشته و دلایل حضورمستمر ناو گروه های نیروی دریایی ارتش در آب های خلیج فارس و خلیج عدن با توجه ویژه به نقش «تدافعی - آموزش»مورد بررسی قرار گرفته است.

همانطورکه اشاره شد، درچند سال گذشته جامعه بین المللی شمار فزاینده ای از آشوب های سیاسی، تغییرات ژئوپلیتکی، درگیری های نظامی درمناطق گوناگون و تجدید ساختار تکنولوژی را تجربه کرده است. بی تردید- جنایت سوداگرانه و خصمانه سازمان یافته- نوع تازه ای ازهجمه علیه کشورها است که این روزها شاهد گسترش آن در برخی مناطق جهان هستیم. این موضوع به عنوان یکی از نگران کننده ترین چالش های عرصه بین المللی پدیدارشده است. 

این نوع جنایت می تواند امنیت داخلی، بین المللی و حتی سیاسی یک کشور را تهدید کند. این جنایت ظرفیت گسترش فعالیت ها و هدف قراردادن امنیت و اقتصاد کشورها، به ویژه کشورهای درحال توسعه و کشورهای درحال گذار را داراست.

به همین دلیل نظام های گوناگون درجهان برای دست و پنجه نرم کردن با این نوع جنایت و مواجه با آن باید با ارائه راهکارهای منطقی، اصولی و استراتژی مناسب را برای پایداری کشور، امنیت مردم، محافظت ازساختارجامعه و درنهایت کارآمدی و توسعه بیشتراقتصادی کشورشان ارائه کنند.

دراین نوع جنایت خصمانه، قدرت های جنایت پیشه با شگردهای گوناگونی وارد میدان نبرد می شوند تا بتوانند تاثیرات متفاوتی بر جوامع باقی بگذارند و درحقیقت اثرگذار باشند. نمایندگان این جریان درمجامع بین الملل با تاکتیک های ویژه خود به گونه ای عمل می کنند تا جمع حاضر را نسبت به موضوعی که آنها می پسندند و یا در راستای اهدافشان است متقاعد کنند.

کشورهای جنایت پیشه دستگاه دیپلماسی کشورهای هم پیمان را آلوده می کنند و درمواجه با هم پیمانان خود همچون گروه های فشارعمل می کنند. بدین ترتیب منافع خود را علیه یک کشوربه هم پیمانانشان تحمیل می کنند. ساختارهای دیپلماسی کشورهای گوناگون به ویژه کشورهایی که دراصطلاح به «شرکای دزد» مشهورهستند، غالبا دربرابرکشورهای جنایت پیشه متزلزل می شود. درنهایت این سیاست های خصمانه و اهرم های فشارمنجر به تصویب یک قطعنامه ، تحریم های اقتصادی و تهدید نظامی علیه یک کشور در منطقه می شود.

خلیج فارس، محور ناآرامی های منطقه

مصداق بارز موضوعی که به آن اشاره شد را می توان در حوزه خلیج فارس و نگاه طمع ورزانه قدرت های بزرگ به این منطقه جستجو کرد. درچند سال گذشته، منطقه خلیج فارس به وسعت 240 هزار کیلومترهمواره دستخوش تحول و دگرگونی بوده است. به گونه ای که ازاین منطقه به عنوان منطقه همزاد «تغییر» و «تحول» نام برده شده است. تحولات سیاسی، اقتصادی و نظامی حوزه خلیج فارس درسده اخیر بیشتردرچارچوب ساختارسیاسی و نظامی کشورهای حاکم براین حوزه دنبال شده است. به عبارت دیگر ویژگی های رژیم های حاکم برمنطقه و کارگردانان سیاسی این دولت ها محورناآرامی های سیاسی این حوزه به حساب می آید.

نکته قابل توجه نوع ارتباط کشورهای حاشیه خلیج فارس با یکدیگر و موضع گیری علیه مسائل این منطقه است. به جرات می توان گفت که تقریبا همه کشورهای جنوبی و عربی حوزه خلیج فارس آنچنان درسیستم بین الملل و سیاست های دولت های قدرتمند هضم شده اند که نمی توان برایشان هویت مستقل درنظرگرفت. سردمداران این کشورها به دلیل شدت وابستگی، گاهی با تصمیماتی هم آوا و هماهنگ می شوند که ازمبنا با منافع و مصالح کشورشان و حتی مسائل منطقه سازگار نیست.

خوش رقصی عرب ها با ساز آمریکایی

برای مثال می توان به خوش رقصی شیوخ عرب با ساز دو کشور آمریکا و اسرائیل اشاره کرد. اجازه احداث و توسعه پایگاه های نظامی امریکا درکشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان ، قطر و عمان و یا ادعاهای واهی و دروغ پراکنی کاذبی که هراز چند گاهی درباره تسلط و مالکیت بر جزایرسه گانه توسط شیخ نشینان اماراتی مطرح می شود، اشاره کرد. از سوی دیگر حضور سنگین و پرحجم نیروهای آمریکایی و جنگ افزارهای پیشرفته این کشور و تلاش برای استمرار آن، روی دیگر سکه گرایش غرب برای تسلط برمنطقه و سیاست های خصمانه و سازمان یافته است.

بی شک درچنین شرایطی که کشورهای غربی و در راس آن آمریکا همواره درمنطقه خلیج فارس حضور داشته و دارند و خود را تجهیزمی کنند. درمجامع بین المللی با اهرم های تحریم و فشارعلیه جمهوری اسلامی ایران صف آرایی کرده اند و هر از چند گاهی تهدید نظامی و البته پوشالی خود را تکرارمی کنند و تهدیدهای گوناگون امنیتی و نظامی در منطقه خلیج فارس وجود دارد. باید در برابراین لشکرعظیم ابرهه با اقتدار و قدرت مثال زدنی ظاهر شد تا جرات هرگونه اشتباه از آنها سلب شود و تیرهایشان همیشه در خشاب باقی بماند.

در چند سال گذشته در تحلیل و واکاوی وضعیت کنونی خلیج فارس، یک جنبه مهم کمتر مورد توجه قرارگرفته و به نوعی مغفول مانده است. این جنبه همان فعالیت ها و حضورمثبت نیروی دریایی ارتش به عنوان یک نیروی بازدارنده و راهبردی درمنطقه خلیج فارس است. این نیروی راهبردی و اثرگذارنقش مهم و برجسته ای داشته و دارد. نیروی دریایی توانسته با استفاده از تجهیز سازمان نظامی خود براساس یافته های ملی و اتکا به صنایع داخلی، افزایش توان علمی پرسنل دریایی درسطوح گوناگون، شناخت استراتژی های مناسب ملی در رزم دریایی، تمرینات فراوان و شناسایی نقاط ضعف و قوت درعملیات دریایی، تلاش برای دستیابی به آخرین و جدید ترین اطلاعات نظامی که در رزم دریا بسیار تعیین کننده است، وحدت روال ، روحیه و فرمان در عملیات رزم و هر آنچه که برای دفاع و بازدارندگی لازم است را توانسته به بهترین شکل ممکن به نمایش بگذارد.

نمونه بارز این گفتار را می توان در نتایج درخشان رزمایش های گوناگون و متعدد نیروی دریایی ارتش در این منطقه جستجو کرد، رزمایش هایی که هر کدام یک درس، یک امتحان و در نهایت یک تجربه تازه برای بدنه فعال این نیرو بوده است. علاوه براین در حالی که بیشتر توجه جهان به فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی معطوف شده است. ‌نیروی دریایی ارتش درسال‌های گذشته پیشرفت قابل توجهی درجنبه دیگری از امورامنیتی داشته و ظرفیت و توانمندی‌های بالقوه خود را ارتقاء داده است.

نیروی دریایی و سیاست خارجه

این روزها این نیرو به خوبی سازماندهی شده و بهترین آموزش‌ها برای نیروهای آن درنظرگرفته شده است. علاوه براین نیروی دریایی ایران تجهیزات خوبی دراختیار دارد و به عنوان یک مدافع فعال درسیاست خارجی ایران به شمار می‌رود. این درحالی است که مقامات ایرانی نیزبارها بر ظرفیت‌های نیروی دریایی تاکید کرده اند. شواهد موجود هم گویای این موضوع است که نیروی دریایی ایران درسال‌های اخیر توسعه یافته است. ناو‌های ایرانی از کانال سوئز عبور کردند و زیردریایی های ایران به دریای سرخ رسیدند.

«ناوهای نظامی ایران از کانال سوئز عبور کردند» خبر کوتاه و مهم بود. برای اولین بارشبکه تلویزیونی العالم اعلام کرد که ناوهای ارتش جمهوری اسلامی ایران ازکانال سوئز عبور کردند و وارد آب‌های مدیترانه شدند. هر چند که رژیم صهیونیستی با رصد این اقدام بی‌سابقه ایران، بشدت از آن ابراز نگرانی و ادعا کرد که این اقدام برای اسرائیل، تحریک‌آمیز است. اما به اذعان بسیاری از کارشناسان نظامی این اقدام ایران از سال 1357 سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران بی‌ سابقه بوده است.

ابابیل ارتش در برابر لشکر ابرهه

اما ماجرای حضور نیروی دریایی در آب های بین المللی و نقش تاثیرگذار این نیرو به همین جا ختم نمی شود. پرونده «خلیج عدن» به عنوان نقطه روشن و کارنامه مثبت نیروی دریایی در سال های 88 و 89 است.