جایگزین کردن صادرات غیر نفتی و درآمدهای مالیاتی به‌جای درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت راهبرد مناسبی است که باید در دستور کار مسئولان اقتصادی کشور قرار گیرد. این راهبرد علاوه بر اینکه آسیب پذیری کشور را کاهش می‌دهد، خود یک حرکت تهاجمی برای افزایش قیمت نفت و ضربه به منافع اقتصادی کشورهای غربی نیز ارزیابی می‌شود. نجات از وابستگی نفت خواسته مقام رهبری و ملت شریف ایران است. زمانی کاملاً از وابستگی نفتی خارج می‌شویم که تولیدات غیرنفتی به حد و اندازه‌ای باشد که بتوانیم صادرات غیرنفتی را جایگزین صادرات نفتی کنیم که در این راستا توجه بیش‌تر به صنعت و تولید کشور می‌تواند راهگشای این امر باشد. با توجه به امکانات عظیم خدادادی در بخش‌های مختلف از معادن گرفته تا مواد غذایی، صنایع دستی و غیر دستی به صورت بسیار واقع‌بینانه کشور ما می‌تواند در صادرات این محصولات و افزایش درآمدهای ارزی نسبت به سایر کشورهای منطقه پیشرو و خودکفا باشد.

بسته‌بندی شکیل تولیدات یکی دیگر از راهکارهای موفقیت در افزایش تولیدات غیرنفتی است و صنعت بسته‌بندی بحث مهمی در بخش صنعت است که ضمن ارتقای کیفیت باعث رونق اقتصادی کشور و نجات از وابستگی به نفت خواهد شد که در این راستا جلب اعتماد مشتریان و بازاریان کشورهای خارجی می‌تواند در تکمیل این پروسه تاثیر گذار باشد.

یکی از راهکارهای مهمی که که می توان از آن در مستقل شدن از درآمدهای نفتی استفاده کرد ، بالا بردن درآمد مالیاتی دولت است که باید قسمت اعظم بودجه کشور به مالیات متصل شود. وقتی تولید افزایش پیدا کند درآمد مالیاتی نیز بالا می‌رود، بنابراین از سویی درآمدهای دولت بالا رفته و از طرفی هزینه‌های دولت کاهش می‌یابد و از این طریق وابستگی دولت به درآمد نفت خام کاهش خواهد یافت. وقتی سرمایه گذاری لازم توسط صندوق توسعه ملی برای تقویت بخش خصوصی در قسمت‌های تولیدی، صنعتی، تجاری، خدمات فنی و مهندسی درست انجام شود، درآمد دولت با خروج از حالت فربگی، از وابستگی نفت به مالیات واحدهای تولیدی و خدماتی، انتقال می‌یابد. تقویت بخش خصوصی و افزایش درآمد مالیاتی دولت از قبال آن موجب قطع واقعی وابستگی به نفت در دراز مدت خواهد شد. میزان درآمدهای مالیاتی به پای درآمدهای نفتی نمی‌رسد اما از آنجایی که سهم 45 درصدی دولت از درآمدهای مالیاتی این مسئله را تأیید می‌کند، می‌توان گفت که اگر این سیستم به درستی اجرا شود، می‌تواند جایگزین خوبی برای کاهش وابستگی به نفت باشد. اگر بخش‌های تولیدی در کشور توسعه یابد درآمد دولت از بخش مالیات‌ها نیز زیاد می‌شود و مسئولان اجرایی می‌توانند وابستگی بودجه به نفت را کاهش دهند. توسعه بخش‌های مختلف تولیدی افزون بر کاهش وابستگی دولت به نفت، درآمد ملی و نرخ شاخص‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد. دولت باید با مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق از تمام این منابع استفاده کند و کشور را از وابستگی به نفت نجات دهد.

توسعه صنعت توریسم یکی از راهکارهای مهمی است که می‌تواند وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهد. با توجه به ارز آوری 637 دلار روزانه هر گردشگر در سطح بین‏‌المللی به صورت حداقلی، نه تنها این اقدام باعث ارزآوری شده، بلکه موجب اشتغال‌زایی پایا نیز خواهد شد. در حال حاضر شرایط به گونه‏ای پیش می‏رود که گردشگری پا فراتر گذاشته و سهم بیش‌تری در ارزآوری به کشور به خود اختصاص دهد و در مقابل چاه‏های نفت روز به روز خالی‌تر می‏شوند. بر همین اساس و با یک معادله ساده، به صورت میانگین هر گردش‌گر برای جمهوری اسلامی ایران معادل 40 بشکه نفت خام در بهترین شرایط قیمت نفت ارزآوری دارد. ظرفیت‏های گردشگری ایران تنها محدود به گردشگری طبیعت‌گرد نیست و سایر عرصه‏ها از جمله گردشگری مذهبی، ورزشی، علمی و گردشگری درمانی کشور در شرایط فعلی می‌توانند پذیرای بسیاری از مشتاقان در سراسر دنیا باشند و در این میان ذخایر نفتی نیز برای آیندگان محفوظ بماند.

گردشگری بهترین صنعت جایگزین صنعت نفت است و با رونق صنعت گردشگری می‌توان به کاهش اتکا به درآمدهای نفتی امیدوار بود. هر گردشگر خارجی موجب افزایش ثروت ملی و هر گردشگر داخلی موجب توزیع ثروت می‌شود و هر دو نهایتا اشتغال‌زا هستند. اگر درصد بسیار کمی از حمایت‏هایی که از سایر بخش‏های اقتصادی کشور ما مانند صنعت، کشاورزی، بازرگانی و خدمات انجام می‏شود، از حوزه گردشگری شود، فرآیند درآمدزایی، ارزآوری و اشتغال‌زایی آن به مراتب بیش از سایر بخش‏ها خواهد بود. استفاده صحیح از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های گردشگری ایران می‌تواند سودی معادل 2 برابر ذخایر نفتی را به کشور سرازیر کند. آمارها نشان می‌دهد که بین 400 تا 600 میلیارد دلار درآمد کشورها از صنعت توریسم تامین می‌شود که متاسفانه با وجود جایگاه تاریخی و ویژگی‌های طبیعی ایران، کشورمان در این کسب درآمد جایگاه مناسبی ندارد. اگر با توجه به مزایای صنعت گردشگری و تاثیر اقتصادی توسعه این صنعت در درآمدزایی و اشتغال‌زایی بتوانیم تنها به 30 درصد از درآمد صنعت توریسم جهان دست پیدا کنیم، می‌توانیم سالانه سودی 2 برابر ذخایر نفتی را وارد کشور کنیم.

نتیجه:

با توجه به موارد یاد شده قطعا اقتصاد کشور با وجود تحریم‌های نفتی قدم‌های بزرگ را به سمت توسعه و رونق بیش از پیش بر می‌دارد و غرب و اتحادیه اروپا بر این مورد واقفند که ایران اسلامی چه آن زمان که برنامه‌ای برای مهار تحریم ها نداشت و چه حال که سرشار از وجود نخبگان و متفکران و کارشناسانی است که تحریم‌ها را تبدیل به فرصت‌های دست نیافتنی کرده‌اند، به هیچ وجه در برابر تحریم‌ها کمر خم نکرده‌ است. این تحریم‌ها جز هیاهوی کاذب چیز دیگری نیستند و امید ما به تداوم تحریم نفتی است ولی قطعا این تحریم ها مقطعی بوده و بیش‌تر یک جنگ تبلیغاتی–روانی است.