هفته منابع طبیعی و در پیش بودن بهار طبیعت بهانه ای شد تا  گفت و  گویی را با یکی از جوانان شهرستان رزن که تحصیلاتش را در سطح  تکمیلی در همین رشته به پایان رسانده انجام دهیم.

مصطفی فیروز روز ساکن روستای شاهنجرین  شهرستان و دارای کارشناسی ارشد منابع طبیعی و آبخیز داری از دانشگاه تربیت مدرس است.

صبح رزن:سوال نخست اینکه کمی در مورد وضعیت کلی منابع طبیعی در کشور و میزان پوشش این بافت در ایران بفرمایید.

طبق آمارهای مختلف بیش از ۸۰ درصد از عرصه کشور تحت پوشش منابع طبیعی است لذا حفظ، اصلاح، احیاء، توسعه و بهره برداری اصولی از این منابع، مدیریتی مستقل و توانمند را می طلبد. بدیهی است قرار گرفتن سازمان متولی حفظ این منابع ذیل بخش کشاورزی که خود مصرف کننده این منابع است و به گواهی تاریخ، همواره منابع طبیعی قربانی سیاستهای توسعه بخش کشاورزی بوده است، خالی از اشکال نبوده و با روح توسعه پایدار منابع طبیعی منافات دارد. این موضوع باعث شده تا دغدغه حفظ و توسعه منابع طبیعی همیشه زیر سایه سنگین مسائل کشاورزی قرار بگیرد.

پس از این مشکل بنیادی می توان مشکلات حوزه منابع طبیعی را در چند بخش دسته بندی نمود. از جمله اینکه قوانین مربوط به منابع طبیعی در ایران قدیمی بوده و در شرایط حال حاضر کشور جوابگوی تجاوزات و زیاده خواهی های افراد سودجو نمی باشد. جریمه های خیلی سبک، نبود مصوبه قانونی لازم در مورد تجاوزات نو و .. از این جمله است. از طرفی در شرایط نامناسب اقتصادی دولت که اکثر ارگان ها را تحت تاثیر قرار داده است، توقف و کاهش بودجه طرح های منابع طبیعی در راستای حفظ، اصلاح و توسعه آن از جمله اولین اقدامات دولت بوده است بطوری که بجز چند طرح ملی که در استان های بحران زده انجام گرفته در سطح شهرستانی این طرح ها کاهش چشمگیری پیدا کرده است.

صبح رزن:این شرایط در شهرستان رزن به چه صورت است؟

تعداد واحد دامی بیش از حد مجاز، چرای مفرط و خشکسالی های چندساله همگی باعث شده تا وضعیت مراتع شهرستان رزن  در بیشتر مناطق آن فقیر و خیلی فقیر ارزیابی گردد. در کنار این دلایل چرای زودرس نیز از دلایل اصلی تخریب مراتع کشور محسوب می شود که این موضوع در شهرستان ما بدلیل فصل سرمای طولانی و فصل رشد کوتاه، بیشتر نمایان می باشد. بطوری که با رشد گیاه و قبل از رسیدن به بلوغ و در شرایط خیسی زمین اقدام به صحرابری و چرای احشام می گردد که هم گیاه و هم خاک آسیب جدی می بیند.از طرفی گرانی علوفه و عدم تشویق کشاورزان با تعیین یارانه برای تامین علوفه این مشکل شدیدتر میگردد.

صبح رزن:به نظر می رسد بخش خصوصی رغبتی برای ورود به این بخش ندارد.چرا بخش خصوصی وارد حوزه طرح های منابع طبیعی نمی شود؟شرایط سرمایه گذاری بخش خصوصی در این میان چگونه است؟

از آنجایی که ما ایرانی ها علاقه مند طرح های زود بازده و پرسودی هستیم که سود آن را نقدا به چشم ببینیم، و از آنجایی که طرح های مربوط به منابع طبیعی دیربازده و بیشتر سود آن دیر بازده بوده؛ از این جهت بخش خصوصی هیچ رغبتی به سرمایه گذاری در این بخش ندارشته و سنگینی بار مدیریت و توسعه آن به کل بر دوش دولت افتاده است. اگر دولتمردان کمی ابتکار و خلاقیت نشان دهند می توان سرمایه گذاران زیادی را به سرمایه گذاری در این حوزه ترغیب نمود .

صبح رزن:آیا می توان برخورد قانونی با افرادی که باعث تخریب منابع طبیعی می شوند داشت؟

مسئله دیگری که مدیریت منابع طبیعی را مشکل می سازد این است که بجز چند شهر شمالی و اطراف شهرهای بزرگ، در اکثر مناطق کشور از جمله شهرستان ما در مورد رعایت زمان چرا، رعایت قرق، عدم شخم و ... دست اندرکاران منابع طبیعی با قشر ضعیف و کم درآمدی مواجه هستند که برخورد قانونی با آنها مشکلاتی فراوانی برای این افراد خواهد داشت و بالاجبار در برخورد با این قانون شکنی ها (که آن هم رسیدن به حداقل معیشت روزانه می باشد) را با سختی مواجه می نماید.

صبح رزن:جوانان و ورود آنان به همه ی حوزه ها موجب تحولات اساسی بوده است.آیا در این حوزه نیز جوانان وارد شده اند و اگر نه چه موانعی موجب عدم ورود آنان شده است؟

مشکل دیگری ک می توان به آن اشاره نمود فرسایش نیروهای دولتی در این حوزه و عدم استفاده از نیروهای کارآمد، جوان و خلاق که ارتباط مستقیمی با جامعه علمی باشد. به اعتقاد بنده در حوزه منابع طبیعی مثل اکثر بخش های کاربردی کشور دغدغه نیروهای کارمند رسیدن انتهای ساعت کاری بوده و دغدغه ای در مسیر اصلاح و توسعه منابع طبیعی ندارند و بیشتر درگیر سیستم بروکراسی بوده در حالی که بر مبنای قتضای کاری خود می بایست بیشتر وقت خود را در طبیعت و عرصه های منابع طبیعی بگذرانند نه پشت میز!!

صبح رزن:ضمن سپاس از وقتی که به ما دادید اگر در پایان نکته ای مانده یا در سوالات مطرح نشد بفرمایید.

در آخر  باید گفت که دغدغه مسائل مربوط به منابع طبیعی می بایست در تک تک افراد جامعه نهادینه شود و این نهم میسر نمی شود مگر با فعالیت های رسانه ای قوی. می بایست با استفاده از رسانه های مختلف مخصوصا تلویزیون با ساخت فیلم و انیمیشن های مختلف با موضوع منابع طبیعی و جایگاه آن در زندگی حال و آینده به تبیین ایده آل های این موضوع پرداخته شود. 

جا دارد این حدیث از امام علی(ع)  که  پیوند و پیوستگی انسان با طبیعت پیرامون را به زیبایی بیان می کند اشاره داشت که:

تقوا پیشه کنید در حق بندگان و شهرها، که شما مسئول هستید؛ حتی از سرزمین ها و چهارپایان. انسان هرگز اجازه ندارد خود را رها و لجام گسیخته و آزاد در بهره برداری از طبیعت بداند و حق ندارد با آلوده کردن و ویران ساختن طبیعت، به آسایش برسد.

انتهای پیام/م