هراز گاهی ظاهرا براحسب اتفاق بحث ارتباط ایران وآمریکا درجامعه علی الخصوص در میان طیف نخبگان سیاسی مطرح می شود که گاها مواضع تندی نسبت به همدیگر اتخاذ میکنند در این نوشتار در پی آن هستیم تا مختصرا به عناوینی که دو کشور ایران وآمریکا بر سرآن مناقشه دارند بپردازیم . تاعمق خواستگاه دو طرف و به تبع آن علت قطع ارتباط مشخص شود گروهی از پژوهشگران رئالیست علت اختلافات را قدرت منطقه ای و جهانی،ایران وآمریکا می دانند که در آن هیچ کدام از دو طرف حاضر به عقب نشینی از مواضع خود به عنوان یک قدرت نیستند وعده ای دیگر ماهیت نظام داخلی ایالات متحده و جمهوری اسلامی را مساله مهم می دانند وتنازع قدرت بین آنها را محصول تفاوت های ذاتی در ارزش ها ونگرش ها می دانند.

اما به طور کلی علی رغم تنوع زیادی که در حوزه های نظامی،سیاسی و اجتماعی در بین دو کشور وجود دارد اما ایالات متحده در این زمینه گوی سبقت را از حریف خود ربوده است وبا یک لیست منسجم در سازمان های بین المللی علیه ایران اعلام دعوی نموده است.از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران متاسفانه فهرستی از گلایه ها وخواسته هایی که به حق هم هستند ولی از انسجام کافی برخوردار نیستند که از کودتای 28مرداد تا حمایت از رژیم صهیونیستی را در بر میگیرد اعلام دعوی نموده است.شاید بتوان عمده اولویت های آمریکا در قبال ایران را مسائل «استراتژیک وامنیتی»،»روانی وسیاسی»و»حقوقی واقتصادی» دانست.

 البته می توان نگاه به فعالیت صلح آمیز هسته ای ایران را در قالب اولویت اول ایالات متحده دانست که اصرار آمریکا بر(توانایی و نیت)جمهوری اسلامی ایران را در ذهنیت استراتژیک واشنگتن تبدیل به مساله ای امنیتی کرده است همچنین تصور حمایت ایران از آنچه تروریسم نامیده می شود که در گستره ی این تصور اتهام مداخله در عملیات سال1982علیه تفنگداران آمریکایی تاحمایت از حزب ا... وحماس نیز ازاولویت اول واشنگتن سرچشمه می گیرد.البته تفاوت درنگاه به ریشه تهدید ایران نیز به معضلی در طبقه الیت ایالات متحده تبدیل شده است از آن جایکه بعضی ماهیت و بعضی رفتار جمهوری اسلامی را تهدید قلمداد می کنند و عده ای نیز نخبگان طراز اول جمهوری اسلامی را به تهدید اصلی می دانند واز همین رو تصمیم به ترور مسئولین طراز اول جمهوری اسلامی گرفته اند ازجمله می توان به خطرناک خواندن سردار قاسم سلیمانی در سال های اخیر از سوی کنگره ی آمریکا ودستور ترور وی را نام برد وهمچنین ترور هایی که در سال های نه چندان دور اتفاق افتاد که در همه آنها ردپای سرویس های غربی ملموس بود

اما اولویت دوم واشنگتن اساسا مسائلی را مطرح می کند که برای ایالات متحده گاها تلخ وبسیار تحقیرآمیز بوده است از جمله تسخیر سفارت آمریکا که در خاطر وذهنیت نخبگان آمریکایی نقش بسته است.

موضوع حقوق بشر ووضعیت منطقه ای ایران نیز در این اولویت نقش دارد که در مورد حقوق بشر کنگره ی آمریکا در موارد متعددی قطعنامه علیه ایران صادر کرده است با این که خود ایالات متحده افتضاحاتی را نظیرآتش زدن فرقه داوودیان در قلب آمریکا ، ابوغریب و گوانتانامو ،حمایت بی چون و چرا از رژیم استبدادی عربستان سعودی و موارد متعدد زیادی  را در پرونده ی خود دارد که خود حاکی از برخورد روانی وسیاسی با موضوع حقوق بشر است.

در مورد مسائل منطقه ای نیز ایالات متحده با محور شرارت خواندن ایران به غرب و شرق ایران حمله و عراق و افغانستان را تصرف کرد همچنین با ایجاد ائتلاف های ضد ایرانی در منطقه سعی در تحت کنترل داشتن اوضاع سیاسی و امنیتی در منطقه داشته ودارد اما از آن جاییکه برقراری ثبات در منطقه و به طور اخص در عراق وافغانستان و همچنین در خلیج فارس که بیش از 40درصد نفت جهان از این منطقه وبه طور دقیق تر از تنگه ی استراتژیک هرمز ترانزیت می شود ایران را در زمره ی یک حالت فوق العاده ی سیاسی قرار داده است و مواردی که از خزر تا آسیای مرکزی و همچنین قفقاز را شامل می شود .

اما در مورد اولویت سوم فهرستی طولانی را در باب مسائل حقوقی واقتصادی می توان برشمرد .که مسائل حقوقی اقتصادی ناشی از تحریم ها وناشی از قطع رابطه تقسیم می شوند . که نیاز به بحث وبررسی فراوان دارند.

 اما در مورد مسائل ایران درباره ی آمریکا هرچند تاکنون یکی از مهمترین چالش های بین المللی ایران در موضوع آمریکا بوده است. هرچند ایران مواضع مستحکم تر وپخته تری در قبال ایالات متحده دارد اما تاکنون هیچ یک از مواضع ایران در قبال آمریکا فرمول بندی نشده است . مشکلاتی که می تواند در یک دسته بندی کلی در قالب استراتژیک امنیتی(سیاسی و روانی) و (حقوق اجرایی) جای بگیرد.

مواضعی مثل کودتای 28 مرداد علیه ملت ،هجمه ی شدید علیه مواضع انقلابیون سال57،قضیه ی کاپیتالیسون،تبعیت دادن به شاه فراری،جاسوسی در ایران، حمله ی ناموق طبس، حمایت بی دریغ از صدام در حمله به ایران و دخالت بی مورد و خلاف قوانین بین الملل در اوضاع داخلی ایران مثل اتفاقات سال 88 و...

موضع اول ایران در قبال ایالات متحده شامل یک سری خواسته هایی است که هیچ گاه واشنگتن نخواسته است برای یک لحظه با آن کنار بیاید و به خواست و اراده ملت بزرگ ایران احترام بگذارد.جمهوری اسلامی ایران در طی سه دهه گذشته از مخالفت پیگیر امریکا با ماهیت خود که نظامی نوین بر اساس آموزه های اسلامی است سخن به میان آوره است و به طرح های آمریکایی برای براندازی نظام اسلامی تاکیدات مؤکدی داشته است از حمایت از کودتا علیه نظام تا بر اندازی نرم در سال های اخیر.

از مواردی که می تواند این خلل را بیش از پیش تقویت کند عملیات های نظامی فراوان است که امریکا در قبال ایران داشته است. از حمله نظامی طبس گرفته تا پشت پرده و گاهی علنی جنگ تحمیلی علیه ایران و گاهی درگیری های مستقیم در خلیج فارس و اخیرا هم به طور خاص حضور نظامی امریکا در منطقه و مناطق اطراف ایران، که این موارد تهدیدی آشکار برای جمهوری اسلامی ایران است

در موارد امنیتی هم همین بس که همواره ایالت متحده به ناحق و با اینکه اکثر مسئولین رژیم های نامشروع غربی به صورت پراکنده به صلح آمیز بودن پرونده هسته ای ایران اذعان دارند ولی ایالات متحده همواره طی سالیان اخیر به ناحق خواستار امنیتی کردن پرونده هسته ای ایران از طریق شورای امنیت بوده است.

اما شاید مهمترین معضل و اختلاف بین ایران با امریکا بر سر حمایت بی قید و شرط امریکا از رژیم خونخوار و نامشروع صهیونیستی است که در چارچوب بحث های استراتژیک و امنیتی طبقه بندی میشود.

محمد تقی اسدی