به گزارش نافع به نقل از تبریز بیدار،مشاهده تصاویر این زلزله رقت انگیز بود، لیالی قدر، ماه رمضان، گرمای تابستان و زلزله، همه کنار هم  بودند تا قلب هر انسانی بیشتر به درد آید. روستایی هایی که کشته های خود را کنار چادرهای اهدایی گذاشته اند و در بی کسی و بی خانمانی ناله و شیون می کنند. کشته هایی که بی جان در بیمارستان رها شده اند تا کسی برایشان ناله کند.

زلزله اخیر فرصتی دوباره است برای به صدا درآوردن زنگ خطر برای کشوری که بر روی کمربند زلزله واقع شده . همه مناطق ایران در خط زلزله قراردارد؛ تنها مناطقی که از زلزله درامانند دشت لوت و خوزستان هستند که به دلیل ساختمان سنگی ای که دارند زلزله چندان تاثیر گذار نیست؛ اما بقیه مناطق ایران باید گوش به زنگ زلزله باشند.

بر اساس آمار، هر 10 ساله یک زلزله نسبتا شدید با تلفات مالی و جانی شدید  در ایران رخ می دهد؛ زلزله بم در سال 1382 با بیش از 42 هزار کشته، زلزله رودبار در خرداد سال 1369 با بیش از 40 هزار کشته، زلزله طبس در شهریور سال 1357 با بیش از 25 هزار کشته زلزله های شدیدی هستند که در سه دهه اخیر رخ داده اند.

اما برای درک بیشتر خطر زلزله ابتدا نگاهی می اندازیم بر چرایی وقوع زلزله و انواع آن. اصولا حرکات پوسته زمین که موجد زلزله ی است بر سه نوع می باشد:

1.      حرکت از نوع واگرایی: در این حالت صفحات از هم جدا می شوند.

2.      حرکت از نوع همگرایی: در این حالت صفحات به هم نزدیک می شوند.

3.      حرکت امتدادی : دو صفحه در کنار هم می لغزند.

زلزله های نوع دوم خطرناک ترین نوع زلزله ها هستند، اتفاقی که در ایران و حتی ژاپن رخ می دهد حالت دوم از حالت های سه گانه است که در آن پوسته قاره ای و اقیانوسی به هم نزدیک می شوند؛ در مورد ایران صفحه عربستان بر صفحه ایران فشار وارد می کند و این فشار، ایجاد کننده کمربند زلزله ای شده که از شمال غربی ایران شروع شده و تا جنوب شرقی ایران ادامه دارد(اصطلاحا به آن کمربند سهند- بزمان می گویند).

اما زلزله های زخ داده از نظر شدت و حجم انرژی خارج شده در آن به چهار نوع تقسیم بندی می شوند:

1.      زلزله های شدید (به طور میانگین سالانه یک مورد در جهان رخ می دهد)

2.      زلزله های نسبتا شدید( به طور میانگین سالانه 100 مورد در جهان رخ می دهد)

3.      زلزله  متوسط (هزاران مورد از این نوع زلزله در جهان رخ می دهد)

4.      طلزله خفیف یا ضعیف (سالانه 3 میلیون مورد در جهان رخ می دهد)

شدت زلزله رخ داده در ورزقان و اهر بیش از 6 ریشتر بود، که از نظر طبقه بندی زلزله ها از نوع نسبتا شدید محسوب می شود که انرژی آزاد شده در آن 10 برابر زلزله 5 ریشتری است.

نکته قابل تامل در زلزله اخیر آذربایجان رخ دادن دو زلزله بیش از 6  ریشتری به فاصله زمانی 10 دقیقه از هم است که موجب تخریب زیاد ساختمان های سست شد که اگر این اتفاق در شب رخ می داد می توانست تلفات را افزایش دهد.

هرچند تلفات زلزله اخیر در مقایسه با زلزله های رخ داده با کشورهای زلزله خیز هم سطح کشور ما کم بود ولی خطر از بیخ گوشمان گذشت برای اینکه تلفات زلزله رخ داده در آذربایجان زیاد نبود ولی تلفات این حادثه می توانست بسیار بیشتر از مقدار کنونی باشد اگر:

1.      زلزله در ساعات اولیه صبح اتفاق می افتاد

2.      زلزله بر روی گسل تبریز بود

زلزله رخ داده در ورزقان و اهر زنگ هشداری است برای دولت و دستگاههای متولی که با مطالعات کلان و ملی، اختصاص بودجه مناسب جهت مقاوم سازی ساختمان ها و آموزش مردم برای مواجهه با زلزله و کمک رسانی به یکدیگر بتوانند پیشگیری لازم را برای زلزله های بعدی داشته باشند. زلزله ها اخیر آخرین زلزله نیست و زلزله های دیگر هم خواهند آمد؛ زلزله ای که مقصد بعدی آن معلوم نیست.

سیاوش کوخه یان