موضوع سوریه این روزها به یکی از موضوعات بسیار مهم منطقه تبدیل شده است.آن چنان که برخی از کشورهای همسایه این کشور در این موضوع به طور قابل توجهی درگیر شده‌اند و برای تامین خواسته‌های خود تلاش‌های چند جانبه‌ای انجام می‌دهند.

در این میان ترکیه یکی از این دست کشورهایی است که در کنار عربستان و حتی بیش از عربستان به این موضوع داخلی سوریه ورود پیدا کرده و حتی مقامات ترکیه در این زمینه بدون توجه به عرفهای دیپلماتیک،تاکنون اظهارنظرهای بعضا تندی نسبت به همسایگان خود داشته اند.

آن چنان که چندی پیش رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در اظهار نظر تندی به ایران حمله کرد و ایران را یکی از حامیان سوریه دانست و حتی ایران را متهم و دخیل در کشتار غیرنظامیان در سوریه دانست. این صحبت‌ها در حالی از سوی این مقام عالی رتبه ترکیه مطرح شد که یک روز پس از این اظهارات، چند روزنامه ترکیه این اظهارات را به دور از عرف دیپلماتیک دانستند و حتی آن را از نشانه‌های سقوط دولت اردوغان توصیف کردند.

واکنش روزنامه‌های ترک به صحب‌های اردوغان در شرایطی بود که قبل از او معاونش در واکنشی که باز هم از سوی رسانه‌های خود کشور ترکیه ناشیانه خوانده شد اشاره داشت که برای مقابله با ایران هر کاری می‌کند. روزنامه ترکیه‌ای ملیت هم در ادامه در چند روز گذشته باز هم به سیاست‌های اردوغان در مورد تحولات منطقه به شدت حمله کرده است. این روزنامه در سر مقاله چند روز پیش خود به طور تلویحی، اردوغان را مطیع بی‌چون و چرای غرب خوانده که تلاش دارد با حمایت غربی‌ها ماجرای لیبی را در سوریه اجرا کند.

شلیک انتقادات به سوی اردوغان توسط ترک‌ها!

علاوه بر این سرمقاله روزنامه ملیت که در آن شهروندان ترک، قربانیان سیاست‌های دولت فعلی ترکیه عنوان شده‌اند. کارشناسان سیاسی این کشور هم نوع برخورد دولت اردوغان با ایران را به عنوان همسایه چندین و چند ساله غیردیپلماتیک می‌دانند.«محمد نورالدین» کارشناس مسائل ترکیه و خبرنگار باسابقه روزنامه السفیر لبنان، اظهارت اردوغان و معاونش را حمله تعجب‌آور به ایران با انواع اصطلاحات و کلمات دانست. علاوه بر محمد نورالدین عمر اودیمیش خبرنگار روزنامه یورت ترکیه در گزارشی انتقادی جنوب ترکیه را مامنی برای جاسوسان کشورهای غربی و تروریست‌های مسلح خواند تا جمع شلیک انتقادات رسانه‌های ترکیه به سیاست‌های دولت اردوغان کامل شود.

اما در این میان برخی از کارشناسان ضمن انتقاد از این گونه سیاست‌های منطقه ای اردوغان، این رفتار دولت ترکیه را برخلاف منافع ملی خود دولت ترکیه می‌دانند.آن چنان که روزنامه پرتیراژ حریت ضمن اشاره به صحبت‌های تند اردوغان صراحتا بر این مسئله تاکید می‌کند که سقوط سوریه به هیچ وجه به نفع ترکیه نخواهد بود. به ویژه که کردها در مناطق هم مرز با ترکیه مشکلات زیادی را برای ترکیه ایجاد خواهند کرد که این مشکلات ناشی از رفتارهای عجیب دولت اردوغان است.

در این زمینه پرویز سماوات، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی با اشاره به واکنش‌های رسانه‌های ترکیه می‌گوید: در مرحله اول با توجه به واکنش‌های تند رسانه‌های ترکیه می‌توان گفت که بخت با اردوغان به هیچ عنوان یار نیست چرا که در صورت ادامه این وضعیت فشارها در داخل به شدت روی دولت او افزایش پیدا خواهد کرد و حتی این موضوع کلیت حزب او و شانس ادامه حضور این حزب در صحنه اول سیاسی ترکیه را به مخاطره خواهد انداخت. علاوه براین، سیاست‌های او با ایران به عنوان یک کشور قدرمتند منطقه‌ای به گونه‌ای است که شاید کم‌تر سیاست‌مدار عاقلی به یکباره این گونه تغییر موضع دهد و علیه دولتی که دیرینه‌ترین همسایه‌اش محسوب می‌شود به این شکل اظهار نظر کند.

این استاد دانشگاه در ادامه به معامله اردوغان با غرب اشاره می‌کند و می‌افزاید: اردوغان به دنبال کسب جایگاه منطقه‌ای در نزد آمریکاست و برای همین به قیمت زیرپاگذاشتن برخی منافع ملی خود به غرب امتیاز می‌دهد. یکی از این امتیازات، هزینه‌های این چنینی برای منافع غرب در سوریه است. آن چنان که اردوغان براین گمان است که اگر امروز از بسیاری از منافع ملی ترکیه عبور کند و از حیثیت دیپلماتیک این کشور مایه بگذارد در آینده می‌تواند از منافعی که غربی‌ها در اختیار او قرار می‌دهند، استفاده کند. غافل از این‌که اولا این موضوع برای ترکیه به شدت گران تمام شده و ثانیا تضمینی برای این بهره‌برداری درآینده وجود ندارد.

هزینه‌های هنگفت و چند جانبه برای ترکیه

صحبت‌های این استاد دانشگاه در حالی است که برخی از دیگر صاحب نظران بر این باورند که اردوغان هزینه‌های سیاسی و غیر عرفی هنگفتی را برای تحقق خواسته غرب یعنی سقوط دولت اسد صرف می‌کند.

سماوات یکی از مهم‌ترین این هزینه‌ها را از دست رفتن روابط ترکیه با برخی از همسایگان مهم خود مانند ایران می‌داند و به این موضوع تاکید دارد که برای غربی‌ها رابطه آنکارا با تهران اصلا مهم نیست وآنها تنها به استفاده ابزاری از هر کشوری برای رسیدن به خواسته‌های خود فکر می‌کنند. اما در مقابل این ترکیه است که به نوعی جایگاه خود و رابط دیپلماتیک منطقه‌ای خود را قربانی این قمار سیاسی خواهد کرد.

طبق گفته‌های این کارشناس سیاسی، آینده سوریه هر چه باشد نتیجه چندان مطلوبی برای ترکیه نخواهد داشت چرا که از یک سو اگر بشار اسد موفق به حفظ دولت خود در مقابل معارضین مسلح شود که شرایط فعلی و پیروزی‌های ارتش سوریه، خبر از این موضوع می‌دهد، دولت ترکیه هم وجهه خود را دست خواهد داد وهم خود را یک بازنده دیپلماتیک منطقه‌ای خواهد یافت.

بازنده‌ای که از این پس به او به عنوان یک کشور بی‌طرف یا مستقل نگریسته نخواهد شد بلکه این دخالت‌های آشکار در سوریه آن‌چنان در ذهن شهروندان کشورهای منطقه در بحث اثبات وابستگی ترکیه به غرب تاثیر خواهد گذاشت که ترکیه حتی پس از رفتن اردوغان نیاز به تلاش‌های گسترده برای بهبود وجهه خود در افکارعمومی این شهروندان دارد.

پرویز سماوات درباره بعد دیگر ماجرا می‌گوید: در صورت سقوط اسد هم، ماجرا نه به نفع ترکیه تمام خواهد شد و نه به نفع حزب اردوغان! چرا که بدون تردید ترکیه پس از خدشه وارد شدن به حاکمیت فعلی سوریه، با مشکلات عدیده کردهای مرزی روبه‌رو خواهد شد که این مسئله مانند گذشته هزینه‌های قابل توجهی برای ترکیه خواهد داشت. هزینه‌ای که ترکیه قبل از درگیری‌های اخیر سوریه از بابت آن آسوده خاطر شده بود. اما با شروع مشکلات در سوریه ترک‌ها دوباره باید هزینه کاری را بپردازند که خود عامل آن بوده‌اند.