به این ترتیب وجودماهواره در خانواده را نه تنها عیب نمی‌دانند، بلکه در مواردی شبیه به این لازم هم می‌شمارند. البته سوالی که در اینجا پیش می آید این است که این شبکه‌های اسلامی که اخیراً هم رشد روزافزونی در راه‌اندازی پیدا کرده‌اند آیا توانسته‌اند به اهداف خود برسند و در تبلیغ اسلام تأثیرگذار باشند؟

کسی نیست که نداند که در این دوره فزونی رسانه‌ها و رقابت برای جذب مخاطب بیشتر نمی‌توان دست روی دست گذاشت و کاری نکرد؛ چرا که برای ام‌القرای جهان اسلام یعنی ایران که تمام نگاه‌های مسلمان و غیر مسلمان به آن دوخته شده است به خصوص در این دوران بحرانی و دومینوی سقوط دیکتاتوری‌ها که از گوشه‌گوشه دنیا صدای شکستن بنیان‌های ظلم به گوش می‌رسد، ملت‌ها به دنبال ملجأ و مأمنی برای آرامش می‌گردند و این رسالت خطیر به عهده ایران است تا فضای دینی را آماده کند و به کمک تعالیم اسلام ناب محمدی‌(ص)، بشر را از سردرگمی نجات دهد، برای همین منظور رسانه‌ها و شبکه‌های اسلامی می‌توانند بهترین فضا برای انتقال مفاهیم دینی در سراسر دنیا باشند. تاکنون شبکه‌های متعددی با نام اسلامی راه‌اندازی شده است. شبکه‌هایی مانند «ولایت‌تی‌وی»، «سلام»، «اهل بیت‌(ع)»، «امام حسین(ع)» و «ثامن» از این جمله هستند.

البته در خصوص کمیت و کیفیت شبکه‌های اسلامی دیدگاه‌ها و نظرات متعددی وجود دارد. بعضی از این شبکه‌ها شاید در ظاهر به تبلیغ دین و اسلام بپردازند ولی بعضاً در نوع ادبیات کار گرفته شده از مجریان و کارشناسان مذهبی این برنامه‌ها کمتر رنگ و بویی از اخلاق و رفتار اسلامی دیده می‌شود. دعواهای مذهبی و توهین به مذاهب دیگر و درخواست‌های کمک مالی از سوی مخاطبان نکاتی است که باعث می‌شود بعضاً بینندگان و مخاطبان با تردید به تماشای این شبکه‌ها بپردازند.

دعواهای مذهبی و توهین به ادیان روی آنتن
مرضیه هاشمی، خبرنگار مسلمان امریکایی در پرس‌،‌تی، وی که سال‌ها در امریکا زندگی کرده است در خصوص فعالیت و اثرگذاری این شبکه‌ها به «جوان» گفت: این شبکه‌ها می‌توانند درانتقال مفاهیم دینی مؤثر باشند ولی همه آنها به یک صورت کار نمی‌کنند. بعضی از این شبکه‌ها فقط اسم اسلامی را یدک می‌کشند در حالی که وقتی برنامه‌های‌شان را می‌دیدیم بیشتر به نفع دشمنان اسلام عمل می‌کردند، تفرقه‌افکنی و ایجاد اختلاف که از اهداف اصلی دشمنان ایران و اسلام است را در برنامه‌های خودشان داشتند. ما باید خیلی مواظبت کنیم.

به خاطر اینکه الان در جهان وضعیتی است که دشمنان اسلام و مسلمانان خودشان شبکه‌های اسلامی درست می‌کنند که ظاهرشان دینی است. این روزنامه‌نگار مسلمان افزود: اینها اسلامی هستند و زیرنظر مسلمانان فعالیت می‌کنند؛ البته قضیه چیز دیگری است آنها از عدم اطلاعات مخاطبان خارجی سوءاستفاده می‌کنند. باید هوشیار بود و مراقبت کرد تا چنین شبکه‌هایی فعالیت نداشته باشند و مردم فریب آنها را نخورند؛ البته بعضی شبکه‌ها هم هستند که خیلی عالی هستند.
بچه‌ها در امریکا آنها را می‌شناسند و دنبال می‌کنند. برنامه‌های مفیدی هم دارند. من فکر می‌کنم باید روی این زمینه کار کرد چون مردم دنیا تشنه حقیقت اسلام هستند و شبکه‌های اسلامی به خاطر مردم باید خوب کار کنند. چه مسلمان چه غیر مسلمان به دنبال اطلاعات اسلامی هستند، بنابراین اگر کسانی بیایند موضوعات مختلف دینی را خوب مطرح کنند خیلی عالی و اثرگذار است.

مثال این شبکه‌ها کندن پوست موز با شمشیر است
در همین زمینه حجت‌الاسلام عسگر آقایی با اشاره به اینکه شناختی کافی به فضای ماهواره‌ای و شبکه‌های اسلامی دارد به «جوان» گفت: هر چند وجود شبکه‌های اسلامی خوب است، ولی به نظرم بیشتر هزینه کردن‌های موازی با رسانه‌‌ ملی هستند و هنوز نتوانسته‌اند تأثیر بیشتر و قابل توجهی در مقایسه با شبکه‌های اوانجلیک‌ها و مسیحیان داشته باشند. اگر بخشی از این هزینه‌ها را در خود این کشورها برای اسلام صرف کنند خیلی بیشتر جواب می‌دهد.

شبکه‌های ماهواره ای مانند این است که با شمشیر بخواهیم میوه پوست بکنیم، بهتر است اگر بخواهیم در فضای ماهواره و ایجاد شبکه دینی فعال باشیم به جای موازی کاری و صرف بودجه‌های زیاد باید کاری اصولی انجام شود، زیرا برخی شبکه‌‌ها با نگاه‌‌های تند و افراطی نه تنها برای اسلام نفعی ندارند، بلکه به پیکره اسلام هم خدشه وارد می‌کنند.

دسته‌بندی شبکه‌های مذهبی ماهواره‌ای
حجت‌الاسلام داوودی، کارشناس فرهنگی و آشنا با فضای شبکه‌های ماهواره‌ای در نقد این قضیه به «جوان» گفت: اول از همه شبکه‌های ماهواره‌ای را باید دسته‌بندی کرد. برخی شبکه‌ها وجودشان حتی برای یک ثانیه هم زیاد است زیرا در جهت منافع دشمنان کار می‌کنند و اختلافات را دامن می‌زنند، شیعه و سنی را به جان هم می‌اندازند. برخی شبکه‌ها هم به اموری می‌پردازند که چندان راه‌گشا نیست ولی بد نیستند. اما دسته سوم شبکه‌های لازم و مفید می‌باشند.

بنده با این نظر که شبکه‌ها موازی و غیر ضروری هستند مخالفم، چون در دنیای امروز فرهنگ‌ها، سلایق و نیازها متنوع و متفاوت است. فقط بدانیم دشمن مشترکی داریم. امام رضا‌(ع) فرمودند: اگر مردم زیبایی کلام ما را می‌دانستند خودشان دنبال ما می‌آمدند. راه خیلی روشن است باید معارف دینی به خوبی ارائه شود. در این دوره‌ای که رسانه نقش موثری دارد از فضا به بهترین وجه استفاده کنیم ولی شیوه‌مان را از شیوه ائمه خود جدا نسازیم. با فحش، ناسزا و فضاحت نمی‌توان اسلام را منتشر کرد آن هم در رسانه‌ای که مخاطبان زیادی دارد. این شیوه درست نیست؛ باید شکل و شمایل کار در حوزه رسانه عقلی و منطقی و منطبق بر شیوه اهل بیت باشد تا توفیق یابیم.

با این اوصاف در جنگ نامتقارن نرمی که دشمن با سلاح‌های نامرئی وارد میدان شده است و قلب‌ها و اذهان را نشانه ما هم به عنوان یک طرف این نبرد، باید مجهز باشیم، لذا به نظر می‌رسد به جای اینکه تنها رشد کمی شبکه‌ها را در دستور کار قرار دهیم به کیفیت و محتوای آنها هم باید توجه کنیم، زیرا شبکه‌های تبلیغی مسیحیان در مقایسه با شبکه‌های اسلامی با ظاهرسازی زیادی فعال هستند در حالی که شبکه‌های اسلامی تقریباً محتوای مشابه و یک شکلی دارند.

از طرفی اکثر برنامه‌ها در این شبکه‌ها به زبان فارسی است و باید برای تمام ملیت‌های دنیا و با زبان‌های مختلف برنامه‌سازی داشت. این مهم است در مقابل شبکه‌های ماهواره ای ضد اسلامی، کار تبلیغی خوبی انجام شود، زیرا بودجه‌های کلانی صرف تأسیس و تولید برنامه در این شبکه‌ها می‌گردد که باید تأثیرگذاری مثبتی هم به دنبال داشته باشد.

از دیگر اموری که باید دست‌اندرکاران این شبکه‌های ماهواره‌ای مدنظر قرار بدهند، مخاطب محوری است. متأسفانه اغلب این شبکه‌ها کاری به مخاطب ندارند و دیدگاه خودشان را یک طرفه ارائه می‌دهند.

شاید یکی از محسنات شبکه‌های داخلی رسانه ملی این باشد که همواره به بوته نقد گذاشته می‌شوند و به هر حال مسئولان این شبکه‌ها از دیدگاه مخاطبانشان مطلع می‌شوند بنابراین جدای از شبکه‌هایی که عمداً یا سهواً آب به آسیاب دشمن می‌ریزند و باعث اختلاف و تفرقه میان شیعه و سنی می‌گردند، اگر هدف شبکه اسلامی در فضای ماهواره ترویج و نشر اسلام است باید ملاک کیفیت محتوای برنامه‌ها و نحوه تبلیغ رسانه‌ای باشد، یعنی کارشناسان در این شبکه‌‌ها با دانش رسانه کاملاً آشنا باشند تا از این طریق بتوانیم در مقابل حملات دشمن در جنگ نرم مقابله کنیم، حتی پیشروی داشته باشیم.

اسماء معتمدی